Άνοιξη του 1825, κι ενώ ο Κολοκοτρώνης και άλλοι σημαντικοί οπλαρχηγοί βρίσκονταν φυλακισμένοι στην Ύδρα, εξ αιτίας των εμφυλίων σπαραγμών, δυστυχώς, μεσούσης της Επανάστασης, ο Ιμπραήμ επικεφαλής μεγάλου στρατού Τουρκοαιγυπτίων αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο, κατέλαβε το Νιόκαστρο (Πύλο) και την Μεσσηνία, με σκοπό να βαδίσει προς τη Τριπολιτσά.
Εμπρός στον τεράστιο κίνδυνο, υποβλήθηκαν στην Κυβέρνηση πολλαπλές αιτήσεις από Πελοποννησίους, έγγραφες και προφορικές, προκειμένου ν’ απελευθερωθεί ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι οπλαρχηγοί για να αντιμετωπίσουν τον εχθρό, πράγμα που δεν έγινε δεκτό αρχικά, αλλά μη μπορώντας να κάνουν διαφορετικά, εξέδωκαν απόφαση να μεταχθούν οι κρατούμενοι στο Ναύπλιο και εκεί τους ελευθέρωσαν.
“….σαν είδαν τον κίνδυνον της πατρίδος και την επιμονήν οπού έδειχνεν ο λαός δια να μας ελευθερώσουν, μας ελευθέρωσαν. Ερχόμενοι εις το Ναύπλιον ωρκοθήκαμεν το Βουλευτικόν, το Εκτελεστικόν και ημείς εις την εκκλησίαν, ότι να αφήσωμεν τα περασμένα να τα λησμονήσωμεν, να ενωθώμεν και να μην έχωμεν άλλην ιδέαν παρά να δουλεύσωμεν την πατρίδα μας. Έτσι μ’ έκαναν γενικόν Αρχηγόν. Εσυνάχθηκε τότε το Βουλευτικό και το Εκτελεστικόν εις ένα μέρος και επήγα και εγώ. Εις την Ύδραν ευρισκόμεθα: ο Κολοκοτρώνης, ο Αναγνώστης Δεληγιάννης, Κανέλος Δεληγιάννης, Νικολάκης και Δημητράκης Δεληγιάννης, Ιωάννης και Παναγιώτης Νοταράς, Γέρο Σισίνης, Χρύσανθος Σισίνης υιός του, Μήτρος Αναστασόπουλος, ο Γρίτζαλης, ο Αναστάσης Κατζαρός, ο Δημήτρης Παπατζώνης, ο Θεόδωρος Γρίβας...”
“….ώστε ή να επιστρέψη νικητής, ή να φονευθή υπέρ πατρίδος μαχόμενος…...λαβών την άδειαν...την 8 Μαϊου ανεχώρησεν από το Ναύπλιον δια την κατά του Ιμπραήμη εκστρατείαν….
...μετέβη εις το Μανιάκι, τρεις ώρας απέχον του φρουρίου Νεοκάστρου, τοποθετηθείς μετά 300 περίπου Ελλήνων εκ διαφόρων επαρχιών, συνελθόντων εκείσε και 650 Ελλήνων εκ της επαρχίας Τρυφυλλίας…
Ο δε Ιμπραήμ Πασσάς πληροφορεθείς την του Γρηγορίου Δικαίου εις το Μανιάκι τοποθέτησιν, απέστειλε πρώτον ανθρώπους ιδικούς του..οίτινες περιελθόντων την θέσιν εκείνην, τω έδωκαν γεωγραφικώς το σχέδιον της θέσεως….”
...συνέρρευσαν περί τον Γρηγόριον Δικαίον πλήθη Ελληνικών στρατευμάτων απο Άργους, Τριπολιτζάς, Λεονταρίου, Ανδρούσης, Τριφυλλίας, από την Μάνην και άλλων επαρχιών…...ωστε ο αριθμός των περί τον Γρηγόριον Δικαίον Ελληνικών στρατευμάτων ανέβη πλησίον των 4000, ητοιμάζοντο δε ακολούθως όλον εν και άλλοι εξ Αρκαδίας να εκστρατεύσωσι. ...συνηνώθη δε εν μέρος από την επαρχία Φαναρίου με τον Δ. Πλαπούταν και με 400 Καρυτινούς….
Άμα δε τη πρωϊα της 19 Μαϊου…...οι δε περί τον Γρηγόριον Δικαίον Έλληνες ιδόντες την πληθύν των εχθρών πλησιάζουσαν εις το Μανιάκι, και θεωρούντες εαυτούς υπό προφανή κίνδυνον όντας, δια το όλως διόλου ακατάλληλον της θέσεως, πολλοί δε εξ’ αυτών δειλιάσαντες, άμα ότε κατέλαβεν η εσπέρα των 19 Μαϊου, δι όλης της νυκτός εκείνης ανεχώρησαν οι περισσότεροι εκ των συναχθέντων παρ’ όλων των μερών, έμειναν δε μόλις οι περί τον Γρηγόριον Δικαίον 900, και οι 650, Αρκάδιοι απέναντι εις ένα λόφον τοποθετημένοι, φυλάττοντες τα οπίσθια των άλλων.
Την δε πρωϊα της 20 Μαϊου επλησίασεν ο Ιμπραχήμης ενός τετάρτου ώρας διαστήματος μακρά της θέσεως εκείνης της παρά των Ελλήνων κατεχομένης, εν ώ δε η μάχη προητοιμάζετο…….ο Γρηγόριος Δικαίος περιερχόμενος από τους μηδαμινούς προμαχώνας (ταμπούρια) των Ελλήνων, αφ’ ού είδεν ότι οι πλειότεροι είχον αναχωρήσει, ησθάνθη μεν τότε ότι δεν ήτον ούτε δίκαιον, ούτε κατάλληλον το να μείνη εκεί, αλλά εις την Αγιά. Δεν επιδέχετο όμως το πράγμα καμμίαν διόρθωσιν πλέον, και όμως μ’ όλην την ψυχικήν καρτερίαν του ωμίλει…. “αδελφοί! Εάν μετά την μάχην αυτήν δεν ενταμωθώμεν εδώ ζώντες, θέλομεν ενταμωθή εις τον Άδην, ενώπιον δε του υψίστου θέλομεν ομολογήσει ότι εξεπληρώσαμεν το προς την πατρίδα και την πίστιν χρέος μας, και ως δίκαιος θέλει μας κατατάξει μετ’ εκείνων των ενδόξων μαρτύρων, οίτινες έχυσαν τα αίματα των υπέρ πίστεως ….”
Ο δε Ιμπραχήμης κατά τας στιγμάς της τελευταίας ομιλίας του Αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Δικαίου ...μετ’ ολίγον έκαμε το σημείον της μάχης……
….κατά την στιγμήν εκείνην της γενικής ορμής του πολυαρίθμου εχθρικού κατ’ ολίγων Ελλήνων στρατού (τις να περιγράψη ενταύθα, με ποίαν φρίκην, με οποίον τρόμον καρδία ανθρωπίνη υπέφερε να βλέπη παρομοίαν απαραδειγμάτιστον μάχην;!!!) οι Άραβες εφονεύοντο σωρηδόν, σφαζόμενοι παρά των Ελλήνων ανηλεώς, και όμως έτρεχον τυφλοίς όμμασιν εις τον θάνατον, μη δυνάμενοι να οπισθοδρομήσωσι, φονευόμενοι άλλως παρά των ιδίων αξιωματικών των, ώστε βεβιασμένοι τελευταίον οι εχθροί επέπεσον εκ των όπισθεν εις τους προμαχώνας των Ελλήνων, ότε οι Έλληνες αφέντες πλέον τον πυροβολισμον, όσοι εξ αυτών είχον σπαθία και γιαταγάνια κατέσφαζον τους εχθρούς. Πρώτος δε πάντων επέπεσεν ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος με την σπάθην εις τας χείρας σφάζων εχθρούς, και έπεσεν ενδόξως υπέρ πατρίδος ο αείμνηστος, ως Ήρως γενναίος, καθ’ ήν είχε δώσει υπόσχεσιν να θυσιασθή υπέρ πατρίδος……
Επι τούτοις η μάχη διήρκεσεν όχι περιπλέον της μιας ώρας διάστημα, εσώθησαν από τους 1650 μόνο 437, και πολλοί εξ αυτών με πληγάς τετραυματισμένοι και καταδιωκόμενοι εκ των του ιππικού στρατού, εις την στιγμήν της οπισθοδρομήσεως των Ελλήνων, οι δε λοιποί απεκτάνθησαν. Εφονεύθησαν δε και Αρκάδιοι 136 εξ ών οι επισημότεροι των Καπιτάνων ήτον ο Αναστάσιος Γυφτάκης, ο Μπουχανάς, ο Αναγ. Γκότζης, 3 τέκνα του Οικονόμου Λιγούδιστας, ο Παναγ. Κεφάλας, ο Αθανασούλης Καπετανάκης, ο Πιέρος Βοϊδής και άλλοι διάφοροι πεσόντες θύματα υπέρ πίστεως και πατρίδος….
(Πολλοί αξιόπιστοι αυτήκοοι γεγονότες, μας διαβεβαίωσαν, ότι έφερον την κεφαλήν του Αρχιμανδρίτου Γρηγ. Δικαίου ενώπιον του Ιμπραχήμ Πασσά, ελυπήθη διότι εφονεύθη είς τοιουτος γενναίος ανήρ του οποίου η καρτερία και η γενναιότης εξέπληττες παρά πάντα άλλον τον σατράπην αυτόν εις τρόπον ώστε, διηγούμενος τα κατά την εν Μανιακίω μάχην ενίοτε, έφερεν εις την ομιλίαν και την γενναιότητα του Παπά(εννοών τον Αρχιμανδρίτην) την οποίαν υπερεπαινών εθαύμαζεν “οίδε και πολέμιος ανδρός θυμάζειν αρετάν”.
(Αμβρόσιος Φραντζής “Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος”
Μετά τη μάχη στο Μανιάκι-Επέλαση του Ιμπραήμ-επιστολές για βοήθεια
“Τρέξατε, τρέξατε, ότι εχαθήκαμεν!”
Την επομένη της μάχης στο Μανιάκι, 21 Μαϊου 1825, το στράτευμα Ιμπραήμ διαιρεμένο σε διάφορα σώματα εξεστράτευσε κατά της Κυπαρισσίας. Ελληνικά στρατιωτικά σώματα υπό τους Δ. Πλαπούτα, Α. Γρηγοριάδη, Αναγνώστη Παπατσώρη και διάφορους καπεταναίους των επαρχιών, μαζί με Αρκαδίους Καρυτινούς, Φαναρίτες και Λεονταρίτες, σύνολο περίπου 1600 πολεμιστές, που πήγαιναν για βοήθεια των Ελλήνων στο Μανιάκι αλλά δεν πρόφτασαν, συναντήθηκαν στην κωμόπολη Μάλη της Μεσσηνίας με πάνω από 12000 εχθρούς. Δεν έδωσαν μάχη επηρεασμένοι από τον σκοτωμό στο Μανιάκι και γιατί έκριναν ως ακατάλληλη τη θέση(Αμβρόσιος Φραντζής).
Από τη Μάλη έστειλαν επιστολή στους Καρυτινούς οπλαρχηγούς, με δραματική έκκληση για βοήθεια.
“Γενναιότατοι Οπλαρχηγοί της επαρχίας Καρυταίνης!
Σας δίδομεν την θλιβεράν είδησιν, ότι ο εχθρός ώρμησεν εις το σώμα του Αγίου Αρχιμανδρίτου και λοιπών αρχηγών, όντας αδύνατοι τους ετσάκισαν και εσκότωσαν τον Αρχιμανδρίτην, τον στρατηγόν Κεφάλαν και τον ανεψιόν του Φλέσσα τον έπιασαν ζωντανόν, και περί τούτου στοχασθήτε και τα λοιπά.
Αδελφοί τρέξετε όσοι βαστάτε άρματα, και όσους εύρετε εις μέρος όπου βαστούν όπλα βάλτε τους εμπρός, ότι σε δύο ημέρας αν δεν προφθάσετε όσοι περισσότεροι ημπορέσετε, βέβαια ημείς θα πέσωμεν εις την επαρχία σαςδια να βαστάξωμεν την ορμήν του εχθρού. Ημείς έχομεν θέσιν πιασμένη εις το μέρος του τμήματος του Κοντοβουνιού δυνατήν και περιμένομεν και την γενναιότητα σας να γίνωμεν χονδρόν σώμα να κτυπήσωμεν τον εχθρόν, και με την βοήθεια του θεού να τον εκτυπήσωμεν και να τον χάσωμεν κατά κράτος.
Τρέξατε, τρέξατε, ότι εχαθήκαμεν! Εχαθήκαμεν!
Την 22 Μαϊου 1825 από Χωρία Μάλι.
Οι πατριώται Δ. Πλαπούτας, Α. Γρηγοριάδης, Α.Παππατσώρης”
Ο δε Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε επιστολή στον Κολοκοτρώνη που αποφυλακίστηκε, να σπεύσει για βοήθεια.
“Εξοχώτατε αδελφέ Κολοκοτρώνη!
Και εις τας 20 του ήδη τρέχοντος άμα πληροφορηθέντες τον αίσιον ερχομόν σας σας εγράφαμεν από Φρουτζάλια και άχρι τούδε ελπίζομεν να το ελάβατε, σήμερον είδον ένα αδελφικόν σας, όπου γράφετε προς τους οπλαρχηγούς των μερών τούτων, εις το οποίον φανερώνετε το τάχιον και συνοδευομένων με αρκετάς χιλιάδας ερχομόν σας και την ετοιμασίαν των αναγκαίων, όθεν σπεύδω να σας κάμω την απάντησιν και να σας παρακινήσω αδελφικώς και πατριωτικώς, δια να ταχύνετε την ενταύθα παρουσίαν σας, ως συντελεστικήν δια την ασφάλειαν της πατρίδος, ήτις επέπεσεν εις μέγαν κίνδυνον. Περί ζωοτροφιών και πολεμοφοδίων ευρίσκονται μέρος εδώ και αρκούν δια να οικονομηθούν οι στρατιώται δι ολίγον καιρόν, πλήν η Διοίκησις δεν παύει από του να προμηθεύη τούτ’ αυτό εις τον καιρόν, και δεν ελπίζω δια να δοκιμάσωμεν έλλειψιν.
Ο πόλεμος όπου έγινε εις την θέσιν ην εβαστούσαν ο άγιος Αρχιμανδρίτης, ο Γαμβρός μου Καπετανάκης, εξάδελφός μου Βοϊδής και Κεφάλας, (οίτινες λέγουν, ότι εθυσιάσθησαν). Η νίκη έμεινεν εις τον εχθρόν, όστις επήρθη εις ταύτην την νίκην του….
Ημείς εντός ολίγου θα συνέλθωμεν αρκετοί Σπαρτιάται, είναι εδώ και μέρος Λακεδαιμονίων και σήμερον αναμένεται και ο στρατηγός Γ. Γιατράκος με όλους τους λοιπούς, και συσσωματωθέντες θέλει τρέξομεν εις την θέσιν των Φραντζολοκαμάρων. Άμα συν θεώ εκκινήσετε δια τα ενταύθα, κρίνω συμφέρον να διευθυνθήτε εις την θέσιν του αγίου Φλώρου, και απ’ εκεί να συναγροικηθώμεν οποίαν άλλην θέσιν πρέπει να καταλάβωμεν δια να αντικρούσωμεν γενναίως τον τολμηρόν εχθρόν.
Σας περιμένω λοιπόν ανυπομόνως και σας ασπάζομαι αδελφικώς.
Ταύτην ώραν έφθασε και ο στρατηγός Γιατράκος, ο δε καπετάν Μούρτζινος ευρίσκεται εις Αρμυρόν.
24 Μαϊου 1825 Καλάμαι
Ο αδελφός σας Π. Μαυρομιχάλης”
Οι επιστολές είναι από τα “Ελληνικά Υπομνήματα’ του Γενναίου Κολοκοτρώνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου