Η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς (8-5-1821) -Οδυσσέας Ανδρούτσος

“...Πρώτου συμβουλίου πολεμικού γενομένου μεταξύ Οδυσσέως, Πανουριά και Δυοβουνιώτου, συνωμολογήθη η θέσις της Γραβιάς, ως αρμοδία προς αντίστασιν κατά του εχθρού, διευθυνομένου κατά της Αμφίσσης. Ο Οδυσσεύς ηρώτησε τότε τον Πανουριάν και Δυοβουνιώτην, εαν κλείωνται εν τω πανδοχείω, ούτοι δ’ απεποιήθησαν, και εντεύθεν αυτός μεν ανεδέχθη τούτο, θέλων τους αξιωτέρους των στρατιωτών εξ όλων των σωμάτων, εκείνοι δε προσδιωρίσθησαν, ινα καταλάβωσιν έξωθεν τα στενά της οδού προς αντιπερισπασμόν των πολεμίων. Ότε δε εφάνη ερχόμενος ο Ομέρ Βρυώνης, ανατέλλοντος του ηλίου της 8 Μαϊου, δευτέρα εγένετο σύσκεψις, καθ΄ην ενεκριθη, προτάσει του Οδυσσέως, ίνα καταληφθώσι τα μεν αριστερά της οδού κατά το μέρος της βρύσεως, ονομαζόμενον Σόντσικα, παρά του Κοσμά Σουλιώτου, προς ον, ως και προς τον Κατσικογιάννην, υπεσχέθησαν άπαντες εγγράφως τας μισθοδοσίας εξ εκατόν γροσίων……

….ηθέλησεν έτι ο Οδυσσεύς, όπως αποπειραθή της γενναίας, ή μη, καρδίας των συμπολεμησόντων μετ’ αυτού εν τω πανδοχείω, όπερ ην πλινθόκτιστον και αδύνατον ως τοιούτο, άφησε δε ελευθέραν εκάστω την απόφασιν του συναποκλεισμού, και προς τον σκοπόν τούτον αρξαμενος πρώτος του συνήθους ηρωϊκού χορού, μεταστραφείς προς τους περιϊσταμένους είπε: “ Ε, παιδιά, όποιος θέλη να μ’ ακολουθήση, ας πιασθή ς’ τον χορό!”  Έλαβον ούτω κατά προαίρεσιν μέρος εις κατόπι του άλλου είκοσι και εκατόν εκ των εκλεκτοτέρων, εν οίς και ο Γούρας, και ο Παπανδριάς, και ο Τράκας, και ο Αναστάσιος Μάρος, και ο Βουτούνης, όλοι αξιωματικοί οι μεν του πανουριά οι δε του Δυοβουνιώτου. 

Συνετάγησαν ωσαύτως εν τω χορώ τούτω της ζωής ή του θανάτου και εκ των αμέσως ακολουθούντων τον Οδυσσέα, ο Αγγελής Νικολάου Γοβγίνας Ευβοεύς, ο Μουστ’αφας Τουρκαλβανός, οι Ξηρομερίται Καπογιωργέοι, ο Ζαφείρης Επτανήσιος και τινές Οιανθείς υπό τον Κίρκον Οιανθέα. Ούτως δε, σύροντος την χορείαν του Οδυσσέως, εισήλθον εν τω πανδοχείω, όπερ δραστηρίως παρεσκεύασαν ευθύς προς πόλεμον, οι μεν μεταφέροντες ύδωρ, οι δε φράττοντες τας θύρας δια πετρών, οι δε ανοίγοντες τας αναγκαίας τοξότιδας. Μετά τούτων συναπεκλείσθησαν και οι τρεις ξενοδόχοι…..

...Του Οδυσσέως η μορφή έφερεν ηνωμένα το ωραίον και την ηρωϊκήν έκφρασιν. Συνίστων δε αυτόν ανάστημα μεσαίον και ευρύνωτον, μέτωπον πλατύ, κόμη ξανθή, μύσταξ δασύς και προς τα έξω τείνων, συνωφρυωμένον βλέμμα, ωκυποδία απαράμιλλος, βραδυλογία πονηρά, κρυψίνοια και αποφασιστικός χαρακτήρ……

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι περί τον Ομέρ Βρυώνην…..διαιρεθέντες τριμερείς, οι μεν επέπεσον κατά του Δυοβουνιώτου και Πανουριά προς τα αριστερά της οδού, και κατά του Κοσμά Σουλιώτου προς τα δεξιά, οι δε προσδιωρίσθησαν κατά του Οδυσσέως προς το κέντρον…. Επολέμησαν μεν ενταύθα οι περί τον Δυοβουνιώτην, Πανουριάν και Κοσμάν, μετά γενναιότητος κατά πρώτον, αλλ’ επί τέλους εξεβλήθησαν των θέσεων και διεσκορπίσθησαν εις τα όρη. Επομένως η όλη δύναμις του εχθρού συνεσωματώθη κατά του Οδυσσέως…..”

….προεπορεύετο του τουρκικού στρατού...έφιππος γέρων δερβίσης...ο Ομέρ Βρυώνης  απέστειλε τούτω τον δερβίσην αυτόν, όπως υπενθυμίση τας περί γενικής οπλαρχηγίας υποσχέσεις τούτου και κατορθώση την κένωσιν του πανδοχείου. Ο Οδυσσεύς, γνωρίζων καλώς,….προσηγόρευσεν αυτώ αλβανιστί. Ο δερβίσης αντεχαιρέτησε και εζήτησεν ιδίαν μετ’ αυτού συνέντευξιν, αλλ’ υβρίσθη και ανθύβρισεν, ότε πυροβόλον ελληνικόν, το του Οδυσσέως, ήστραψε, και την κεφαλήν αυτού διαπέρασε σφαίρα θανάτου…..”
Ακολούθησε σφοδρή επίθεση  των τουρκικών στρατευμάτων εναντίον των έγκλειστων στο πανδοχείο λίγων Ελλήνων αλλά δέχτηκαν αποφασιστική απόκρουση. Άλλα δυο κύματα επιθέσεων των Τούρκων αντιμετώπησαν επιτυχώς  οι αποκλεισμένοι Έλληνες  με αρχηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ώσπου αντελήφθησαν ότι οι Τούρκοι θα φέρουν κανόνια. Τότε αποφάσισαν προσεκτική έξοδο κατά τις νυκτερινές ώρες.
“….Οι Τούρκοι τέως νοήσαντες επυροβόλησαν. Ο Οδυσσεύς βοήσας ήδη: “Άπάνω τους, παιδια!” αντεπυροβόλησεν, ότε οι Αλβανοί πτοηθέντες ήνοιξαν δίοδον…...
…..Ούτως εισήλθε κατά την επιούσαν εν τη Γραβιά ο Ομέρ Βρυώνης θαυμάζων, πως ολίγιστοι άνδρες απέναντι πολυαρίθμου και ανδρείου στρατού αντετάχθησαν, κλεισθέντες εντός τοίχου πλινθίνου. Εκεί δε διέμεινεν  οκταήμερος, θάψας τους νεκρούς αυτού υπέρ τους τριακοσιους, εξ ων πολλοί διακεκριμενοι ήσαν…..Των Ελλήνωννη ζημία περιωρίσθη εις εξ θανατωθέντας, εν οις ηριθμούντο ο περίφημος Αθανάσιος καπλάνης και έτερος Αθανάσιος  Σεφέρης λεγόμενος, δύο δε επληγώθησαν, εξ ωβ υπήρχεν ο γνωστός το όνομα Κωνσταντίνος Καπογεωργάκης.
Της Γραβιάς η ηρωϊκή αύτη μάχη αντεστάθμισεν οπωσδήποτε την των Θερμοπυλών. Εγένοντο μεν και κατ’ αμφοτέρας κύριοι του πεδίου οι Τούρκοι. Είδον όμως και επί της πρώτης και επί της δευτέρας την γενναιοτέραν και αποφασιστικωτέραν αντίστασιν. Είδον αντί του Διάκου ένα Οδυσσέα, επίσης μεν άτρομον, αλλά σοβαρώτερον και σταρτηγικώτερον, τον Οδυσσέα, ον εγνώριζον κάλλιστα εκ των προτέρων, και δια τούτο ετοίμως παρεχώρουν αυτώ τα πάντα, είπερ εδέχετο την μετ’ αυτών ένωσιν λόγω υποταγής. Προ πάντων δε είδον οι Τούρκοι, ότι ουδέν εκέρδησαν αποτέλεσμα γενικόν εκ της διπλής μάχης των Θερμοπυλών και της Γραβιάς….
Δυνάμεθα μάλιστα ειπείν, ότι η μάχη της Γραβιάς, ως κωλύσασα την άμεσον μετάβασιν του Μεχμέτ πασσαά εις την Πελοπόννησον, ηυκόλυνε τον μετ’ ου πολύ θρίαμβον του Βαλτετσίου κατά του Κεχαγιά βεγή. Εντεύθεν ο Οδυσσεύς και οι εν Γραβιά, άλλοι κατά την γενναιοψυχίαν και την υπέρ πατρίδος αυταπάρνησιν Οδυσσείς, αθάνατον εκτήσαντο την ευγνωμοσύνην αυτής…..