Το Μάρτιο του 1822 η Χίος επαναστάτησε, χωρίς ωστόσο να είναι σωστά προετοιμασμένη και κατέληξε στη σφαγή των κατοίκων του μαρτυρικού νησιού από τους Τούρκους, πράγμα το οποίο συγκίνησε και αφύπνισε τους Ευρωπαίους για το δίκαιο του ελληνικού αγώνα.
Τα τραγικά γεγονότα περιγράφει ο Νικόλαος Σπηλιάδης στα “Απομνημονεύματα συνταχθέντα δια να χρημεύσωσιν εις την Νέαν Ιστορίαν της Ελλάδος”:
“...Πλέουσι λοιπόν αρχάς μαρτίου ο Μπουρνιάς μ’ εκατόν πενήντα Χίους, και ο Λυκούργος (Λογοθέτης) με πεντακοσίους Σαμίους, αποβαίνουσιν εις τον όρμον της Αγίας Ελένης προς τα νότεια της πόλεως μίαν και ημίσειαν ώραν μακράν, και κινούνται φωνάζοντες και απειλούντες τους Τούρκους, τους οποίους ηνάγκασαν να κλεισθώσι φοβηθέντες εις το φρούριον….”
“…..Ο δε Σουλτάνος, άμα λαβών την είδησιν της επαναστάσεως της Χίου, διέταξε τον στόλον να εκπλέυση κατ’ αυτής και να την καταστρέψη. Ο Σουλτάνος είχεν ήδη φονευμένον τον Καραλήν, και διάδοχος τούτου ήτο διωρισμένος εις την διοίκησιν του στόλου ο εκ Κρήτης καταγόμενος Αλή Καπουδάν πασιάς. Ούτος προλαβών πάσαν βοήθειαν της ελληνικής Κυβερνήσεως, εκπλεύσας την 30 (Μαρτίου) από τον Ελλήσποντον με επτά πλοία της γραμμής και με είκοσι έξ φιργάδας και κοβέρτας, φθάνει εις το Τσεσμέν, παραλαμβάνει δέκα τρεις χιλιάδας Τούρκους εις πλοιάρια, και υπό την υπεράσπισιν των πυροβόλων του στόλου, τους αποβιβάζει την 12 απριλίου εις Χίον.
Οι δε πολιωρκημένοι Τούρκοι εξέρχονται από το φρούριον, ορμώσι κατά των πολιορκούντων ηνωμένοι με τους ελθόντας εις βοήθειαν των, και τους εκβάλλουσι διώκοντες από την πόλιν. Οι Έλληνες αποχωρούσιν απομαχόμενοι εις το χωρίον του Αγίου Γεωργίου τέσσαρας ώρας μακράν, και πλήθος αόπλων και αδυνάτων τους ακολουθούσιν αποχωρούντες ωσαύτως.
Οι Τούρκοι κυριεύουσι την πόλιν και την κατακαίουσι, και φονεύουσιν όσους επρόφθασαν μη δυνηθέντας να φύγωσιν. Επομένως τρέχουσιν εις τα πέριξ χωρία, και τα καίουσι, και φονεύουσι και αιχμαλωτίζουσιν υπέρ τας πέντε χιλιάδας χριστιανούς. Εκινήθησαν δ’ έως τρεις χιλιάδες εις το χωρίον Βροντάδο, όπου ήσαν ωχυρωμένοι χίλιοι πεντακόσιοι Έλληνες, οι οποίοι τους αντέκρουσαν ανδρείως, και τους κατεδίωξαν φεύγοντας έως υπό τα πυροβόλα του φρουρίου. Αλλ’ ούτοι επανήλθον ασυγκρίτως πλειότεροι, τους προσέβαλον, και αφ’ ού εφονεύθησαν έως εκατόν εξήντα τους κατεσκόρπισαν. Τότε απεχωρίσθησαν οι Σάμιοι από τους Χίους, και έφυγον εις την νήσον των, και επομένως όλοι οι Χίοι έφυγον εις τα υψηλά μέρη, οι τε ένοπλοι και ο λαός, και οι Τούρκοι δεν τολμώσι να τους κατδιώξωσι προχωρούντες, ώστε ηδύναντο να κατέλθωσιν εις τα παράλια, να επιβιβασθώσιν εις πλοία ελληνικά και να σωθώσιν. Ηδύναντο άλλως να υπερασπισωσιν εαυτούς εις τα οχυρά μέρη, εις τους αποτόμους βράχους, να κρυθώσι προς ώρας εις τα σπήλαια έως ήθελον δυνηθή να φύγωσιν.
Αλλ’ ο Καπουδάν πασιάς προσκαλεί τους προξένους της Αγγλίας και της Αυστρίας, ως και τινα υπάλληλον του Γαλλικού προξενείου απόντος του προξένου εις Σμύρνην, και υπόσχεται αμνηστίαν εις τους επαναστάτας, αν παραδώσωσι τα όπλα και επανέλθωσιν εις την υποταγήν, και τους υποχρεώνει να εξέλθωσιν εις τα μέρη εκείνα, όπου ευρίσκοντο Έλληνες, και να τους πείσωσι να προσκυνήσωσιν, εγγυώμενοι περί της ασφαλείας των. Ούτοι δε αγνοούντες ότι, οι Τούρκοι δεν φυλάττουσι πίστιν εις τους Χριστιανούς, και ότι δαι τας προς αυτούς απιστίας και παραβάσεις των όρκων των δεν είναι προς τον Θεόν υπεύθυνοι, εδέχθησαν την αποστολήν και έδραμον εις τα όρη, εις τα παράλια και εις όλα τα μέρη, κηρύττοντες αμνηστίαν, εκθειάζοντες την ευσπλαχνίαν των Τούρκων, προσκαλούντες τους χριστιανούς εις υποταγήν και υποσχόμενοι προς αυτούς όλην την ασφάλειαν.
Τοιουτοτρόπως έγειναν αίτιοι μεγάλης αιματοχυσίας και ανηκούστων συμφορών! Πιστεύουσιν οι δυστυχείς εις τους λόγους των αντιπροσώπων των χριστιανικών δυνάμεων τόσον πλέον, όσον το μέγα μέρος αυτών είναι αθώοι, και πολλοί των λαβόντων τα όπλα εξηπατημένοι ή και βεβιασμένοι από τον Μπουρνιάν να κινηθώσι, και δειχνουσιν όλην την προθυμίαν να βάλωσι πάλν τον τράχηλον υπό τον ζυγόν, και στέλλουσιν επτακοσίους εκ των προκρίτων να προσπέσωσιν εις τους πόδας του καποτάν πασιά και να ζητήσωσι το έλεος του.
Αλλ’ άπαντες ούτοι σφάζονται και απαγχονίζονται. Κλείονται δ’ έως τρεις χιλιάδες εις το μοναστηριον του αγίου Μηνά, και καθ’ ημέραν ανά διακόσιοι εξαγόμενοι, αποκεφαλίζονται. Τότε διεσπάρησαν αποσπάσματα Τούρκων καθ’ όλα τα μέρη της νήσου, ελεηλάτησαν τον τόπον, παρέδωκαν τα πάντα εις πυρ και εις σίδηρον, ηχμαλώτισαν και εφόνευσαν πλήθος αόπλων και αδυνάτων χωρίς διάκρισιν ηλικίας και γένους, κατέκαυσαν εις το κτισθέν υπό Κωνσταντίνου του μονομάχου μοναστήριον της αγίας μονής έως δύω χιλίαδας τριακοσίους, έρριψαν κατά πετρών και εφόνευσαν βρέφη θηλάζοντα, και άλλα ρίψαντες εις την θάλασσαν έπνιξαν, έκαυσαν τα νοσοκομεία και όλους τους εν αυτοίς υπάρχοντας ασθενείς , έκαυσαν εβδομήντα δύω εκκλησίας, έκαυσαν και ήρειψαν όλα τα δημόσια κτίρια, και η σφαγή και αιματοχυσία διήρκεσε δεκαπέντε όλας ημέρας.
Μετά ταύτα απηγχόνισαν τους ομήρους ομού και τον αρχιερέα εις το παράλον εις οκτώ παραλλήλους γραμμάς. Εφόνευσαν δ’ έως εικοσιτρείς χιλιάδας και ηχμαλώτισαν υπέρ τας σαράντα επτά χιλιαδας ως επί το πλείστον γυναίκας και παιδία, τας οποίας δεν διετήρησαν ειμή δια να τας πωλήσωσιν εις την Ασίαν, εις την Αφρικήν και εις όλην την Τουρκίαν ως ανδράποδα. Εά ήθελον να εξομόσωσι, πολλοί εξ αυτών ηδυναντο ν’ αποφύγωσι την πικροτάτην δουλείαν, και να ζήσωσιν ως Τούρκοι ελεύθεροι, αλλ’ επροτίμησαν να υποφέρωσιν όλα τα κακά της δουλείας, δια ν’ αποθάνωσι χριστιανοί. Αν δε τινες υπέκυψαν φοβηθέντες τον θάνατον εις αυτήν την μεγάλην συμφοράν, επαρουσιάσθησαν μετ’ ου πολύ εις τας εξουσίας και έχυσαν το αίμα των υπέρ της πίστεως του Ιησού Χριστού, και τοι ηδύναντο να φύγωσιν εις άλλην γην και να ζήσωσι Χριστιανοί. Οι Ψαριανοί έστειλαν ευθύς τα πλοία των εις τα μεσημβρινά παράλια της νήσου, και παρέλαβον όσους εναπολειφθέντας.
Οι δ’ εν Ύδρα έμαθον εν ταύτω την τ’ επανάστασιν και την καταστροφήν των Χίων, και αμέσως ο Μιαούλης εξέπλευσε με δεκατέσσερα πλοία να τους βοηθήση καθ’ ό,τι δυνατόν….αποβαίνει δε με τους ναύτας εις την νήσον, και σώζουσι παραλαβόντες δυστυχείς τινας από τους βράχους και από τα σπήλαια. Δια προσταγής του Σουλτάνου χάριν της μαστίχης οι κάτοικοι των Μαστιχοχωρίων έλαβον αμνηστίαν, και εις αυτά καταφυγόντες εσώθησαν και άλλοι χριστιανοί…….
Η δε καταστροφή της Χίου είναι μέγα δυστύχημα, αλλά χωρίς αιμάτων και μεγάλων θυσιών η ελευθερία δεν αποκτάται….
Ο Μιαούλης εισέπλευσεν εις τον πορθμόν της Χίου να προσβάλη τον τουρκικόν στόλον. ….”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου