Εικόνες της φύσης

Εικόνες της φύσης
Τρίπολη Αρκαδίας-Πλατεία Άρεως, Ο Αρχιστράτηγος του Αγώνα Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Τρίτη 2 Απριλίου 2013

"Που ήσουν πέρδικα γραμμένη....."



 Απ’ όλα τα πουλιά του βουνού και του δάσους το ομορφότερο και πιο καμαρωτό είναι η πέρδικα. Το φτέρωμα της συνδυάζει πολλούς χρωματισμούς όπως γκριζογάλαζο ή καστανό και μπεζ στη ράχη και το στήθος της, κίτρινο και κόκκινο στην κοιλιά, σκούρες ραβδώσεις στα πλευρά και μια μαύρη ταινία γύρω από το λαιμό. Τα πόδια της και το ράμφος της είναι κοκκινωπά. Ζει σε κοπάδια σε θάμνους, κοιλότητες του εδάφους και σχισμές βράχων όπου φτιάχνει τη φωλιά της. Γεννά και κλωσά την άνοιξη τα αυγά της και  είναι η καλύτερη μάνα για τα περδικόπουλα. Τα υπερασπίζεται με αυτοθυσία. Έχει εχθρούς, άλλα όντα του ζωικού βασιλείου και τον άνθρωπο που δυσκολεύεται να την κυνηγήσει.
Η πέρδικα  είναι το ποιητικότερο σύμβολο της ομορφιάς, της χαράς, της δροσιάς   της γυναίκας.
Η δημοτική παράδοση ύμνησε  την πέρδικα με πληθώρα τραγουδιών και την όμορφη κοπέλα, που συχνά την ονομάζει «περδικοπερπατούσα», «περδικόστηθη», «περδικομάτα».
Σε πολλά κείμενα των δημοτικών τραγουδιών εξυμνείται της πέρδικας το καμάρι, η ομορφιά, η ανωτερότητα, η υπερηφάνεια, η εξυπνάδα, η χάρη, η αυτοθυσία και η αγάπη για τα παιδιά της  και τις πιο πολλές φορές το κείμενο είναι μεταφορικό. Η αναφορά γίνεται για κάποια κοπέλα, για κάποια γυναίκα ή κάποια μάνα.
Τις αρετές της πέρδικας τις βρίσκουμε στις καθημερινές εκφράσεις του λαού μας:
«Καλώς τηνε την πέρδικα που περπατεί λεβέντικα!»
«Πέρδικα καμαρωτή μες το κάμπο περπατεί!»
«Το λέει η περδικούλα του!»


Στη δεκαετία του ’50, που κατέβαιναν πολλοί κάτοικοι από τα ορεινά  χωριά της Γορτυνίας, στην εύφορη Μεσσηνία για δουλειά, διαδραματίστηκε το επόμενο σχετικό μικρό περιστατικό. Μικρή κοπέλα 14 ετών από το χωριό Σέρβου, που βρέθηκε με την οικογένεια της εκεί, πήγε για μεροκάματο στο θέρο της περιοχής.
Το αφεντικό της είπε, θέλοντας να την πειράξει που ήταν και μικρή: 
-Για να ιδούμε εσύ, τι πουλάκια θα πιάσεις σήμερα; 
Και εκείνη του απάντησε με την περηφάνια της ορεινής της καταγωγής:
-Δεν ξέρω τι πουλιά έχετε εσείς εδώ, αλλά στο χωριό μου έχουμε πέρδικες!  
 Το αφεντικό, εκνευρίστηκε ελαφρώς  για τη «πληρωμένη απάντηση» της νεαρής σερβιωτοπούλας.

Αμέτρητα είναι τα τραγούδια που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε. Κάναμε μια ανθολόγηση από τα τραγούδια της Πελοποννήσου και την παρουσιάζουμε!


-Που ήσουν πέρδικα καημένη (γραμμένη) κι ήρθες το πρωί βρεγμένη;
-Ήμουνα πέρα στα πλάγια, στις δροσιές και στα χορτάρια!
-Τι έτρωγες πέρα στα πλάγια, στις δροσιές και στα χορτάρια;
-Έτρωγα το Μάη χορτάρι και τον Αλωνάρη  στάρι!
Και τον Τρυγητή σταφύλι που είμαι κόκκινη στα χείλη!
ή


-Έτρωγα το Μάη τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι!
Και τον Τρυγητή ρογούλα και είμαι ροϊδοκοκκινούλα!
 


-Πέταξε η περδικούλα μου πέταξε η πέρδικα μου
πέταξε από τα έλατα κι έλα στην αγκαλιά μου
που σούχω μόσχο να λουστείς, κρεβάτι να πλαγιάσεις
έλα γλυκιά μου πέρδικα έλα και δεν θα χάσεις
-Κρεβάτι έχω τα έλατα και σκέπασμα τα χιόνια
δική σου θάμαι πάντοτε δική σου θάμαι αιώνια!







Απόψε δεν επλάγιασα πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα μου, η πέρδικα μου και σήμερα νυστάζω.
Γιατί εκουβέντιασα πολύ περδικούλα λυγερή
πέρδικα, η πέρδικα μου με μια γειτόνισσα μου.
Πόχει τα μάτια σαν ελιές πέρδικα δεν μας το λες
πέρδικα μου, η πέρδικα μου τα φρύδια σαν γαϊτάνι.
Και τα σγουρά της τα μαλλιά, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, σαράντα δυο πλεξούδες.
Στους ουρανούς τα διάζεται, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, στους κάμπους τα τυλίγει.
Και στον αφρό της θάλασσας, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, τα λούζει τα χτενίζει.
Πόχει τα χείλια κόκκινα, πέρδικα μπερδεύτηκα
πέρδικα, η πέρδικα μου, με το βερτζί βαμμένα.
Έσκυψα και τη φίλησα, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και ‘βαψαν τα δικά μου.
Με το μαντήλι τα ‘σουρα, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και ‘βάψε το μαντήλι.
Σ’ εννιά ποτάμια τόπλυνα, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και τα εννιά εβάψαν.
Κατέβει αητός να πιεί νερό, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και ‘βαψαν τα φτερά του.
Στους ουρανούς ανέβηκε, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και ‘βαψαν τα επουράνια.
Έβαψε ο ήλιος ο μισός, πέρδικα μωρή πέρδικα
πέρδικα, η πέρδικα μου, και το φεγγάρι ακέριο!!!

(Υπέροχο ποιητικό κείμενο για τα χαρίσματα της κοπέλας που παρομοιάζεται με την ομορφότερη πέρδικα και αξίζει να το διαβάσει και να το ακούσει κανείς ολόκληρο






Περδικούλα ημέρευα κι εκείνη αγριευότανε
Θύμωσα την έδειρα, στα βουνά την έστειλα
Στα βουνά τα πετρωτά τα μολυβοσκέπαστα (μαρμαρολίθαρα)
Μιαν αυγή μια Κυριακή, την αϊκώ να κελαηδεί
την αϊκώ να κελαηδεί, μες του εχθρού μου την αυλή
-Πέτα η περδικούλα μου κι έλα στα χερούλια μου!
Κι αν σε ξαναδείρω εγώ, σε εκκλησιά να μην εμπώ!
-Τι καλό να θυμηθώ στα χερούλια σου να ρθώ;






Πέρδικα είχα στον οντά και την είχα συντροφιά
Μιαν αυγή μια κονταυγή ακώ την πέρδικα και λαλεί
Πέρδικα, μωρή πέρδικα που περπατείς λεβέντικα,
που περπατείς λεβέντικα, ταρναριστά και θεϊκά





-Μωρ’ περδικούλα του Μωριά, κοσμοπερπατημένη
Εφτού ψηλά που πέτεσαι και χαμπηλά αγναντεύεις
μην είδες  μην αντάμωσες, τους Κολοκοτρωναίους;
-Εψές προψές τους είδαμε!






Παπαδοπούλα θέριζε σ’ ένα δασύ σιτάρι.
Έργο τον έργο εθέριζε, έργο δεμάτια δένει.
Και στο δεμάτι ακούμπησε και το παιδί εγεννήθη.
Και στη ποδιά της τόβαλε και πάει να το πετάξει.
Μια περδικούλα αγνάντευε από ψιλή ραχούλα .
-Μωρ’ που το πας το βασηλιά, μωρ’ που το πας το Ρήγα;
Που ‘γω ‘χω δεκοχτώ πουλιά, κανένα δεν αρνιέμαι.
Κι αν πέσει αητός και πάρει δυο, θα χάσω τη λαλιά μου
Και θάβρω μαύρη καψαλιά, να βάψω τα φτερά μου.






6 σχόλια:

  1. Καλησπέρα αγαπητή μου Μαρίνα.
    Φανταστική η ανάρτησή σου γι΄αυτό το εξαίσιο πετούμενο του ελληνικού ουρανου. Έμαθα και είδα τόσα πολλά για την πέρδικα που δεν μπορούσα ποτέ να τα φανταστώ.
    Τέλεια και υπέροχα όλα.
    Νάσαι καλά και καλό σου μήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αγαπητέ Ντένη, καλό μήνα! Σ΄ευχαριστώ και χαίρομαι ιδιαίτερα που σου άρεσε το θέμα μου! Είναι η γλυκιά μας φύση και η άρρικτη σχέση μας μ' αυτήν, που προσπαθούμε να την αναδείξουμε, όπως κάνεις κι εσύ με τα αγαπημένα σου Επτάνησα. Νάσαι καλά!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καταπληκτική (και ιδιαίτερα πρωτότυπη) η ανάρτησή σου. Μπράβο Μαρίνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΕΥΡΥΤΑΝΑ ΙΧΝΗΛΑΤΗ, ευχαριστώ πολύ! Κι εμένα μου είναι πολύ ευχάριστο αυτό το θέμα. Συνδυάζει την φύση και την λαική παράδοση που εμπνέεται μέσα απ΄αυτήν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μπορεί κάποιος να μου πει ακριβως τι σημαίνει πέρδικα γραμμένη; Έχουμε μια ποιητικη μετάφραση για Αμέρικα και θέλω όσο το δυνατό μεγαλύτερη ακρίβεια. Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. iliofos γεια σας! Επειδή τα δημοτικά τραγούδια έχουν έντονους συμβολισμούς η πέρδικα με το ωραίο παρουσιαστικό σε χρώματα και σχέδια, λες και τα είχε σχεδιάσει κάποιος με ακρίβεια, συμβόλιζε την ομορφιά μαζί με την λεβεντιά και το καμάρι. Ρώτησα κάποιον μεγαλύτερο και μου είπε ότι με την λέξη "γραμμένη" ο στίχος του τραγουδιού θέλει να πει "όμορφη"! Αλλά ποιος ξέρει ακριβώς τι ήθελε να εκφράσει ο ποιητής; Σίγουρα κάτι επαινετικό πάντως!

    ΑπάντησηΔιαγραφή