Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος από τα Μαγούλιανα Γορτυνίας-"Προετοιμασίες για την Επανάσταση"

Ο Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος γεννήθηκε στα Μαγούλιανα Γορτυνίας (1798) και υπήρξε Αγωνιστής του 21, αλλά και ιστορικός του Αγώνα. Από νέος υπηρέτησε τα ιδανικά της Φιλικής Εταιρείας που τον έστειλε στην Πελοπόννησο να οργανώσει τον Αγώνα. Είχε μυηθεί στη Ρωσία όπου είχε μεταβεί ασχολούμενος με το εμπόριο. Πολέμησε παντού όπου και ο Κολοκοτρώνης, σαν υπασπιστής και γραμματικός του.

Έγραψε τα “Απομνημονεύματα του Αγώνος”, τους “Βίους Πελοποννησίων Ανδρών”, τον «Βίον του Παπαφλέσσα», κ.ά. Πέθανε στην Τρίπολη το 1878.
 
 

 

Ο Φωτάκος γράφει στα "Απομνημονεύματα" του για τις προετοιμασίες της Ελληνικής Επανάστασης:

 

Ιωάννης Δεληγιάννης, ο Μοραγιάννης του Μωριά από τα Λαγκάδια Γορτυνίας

Ο Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος ή Ντεληγιάννης ή Δεληγιάννης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας το 1738 και ήταν ο ισχυρότερος προεστός του Μωριά, κατέχοντας το αξίωμα του Μοραγιάνη από το 1787, φιλικά προσκείμενος προς τους Τούρκους όπως πολλοί προεστοί άλλωστε.  Μέσα στη διαμάχη για την εξουσία  αγάδων και προεστών, ο Δεληγιάννης  έπεσε στη δυσμένεια της τουρκικής διοίκησης.
Στις  12 Φεβρουαρίου 1816 με φιρμάνι του Σουλτάνου, ο Ιωάννης Δεληγιάννης αποκεφαλίστηκε στο σπίτι του από τους Τούρκους και το κεφάλι του παραδόθηκε στον πασά ως λάφυρο.
Ήταν πατέρας του προκρίτου και οπλαρχηγού της Επανάστασης Κανέλλου Δεληγιάννη και άλλων 10 παιδιών. Μια ισχυρή οικογένεια που έπαιξε σημαντικό ρόλο στα ιστορικά γενονότα, πριν, κατά την διάρκεια της Επανάστασης αλλά και μετά, με την ίδρυση  του νέου Ελληνικού Κράτους.
Η ιστορία του σκοτωμού του Ιωάννη Δεληγιάννη μέσα στο ακόλουθο τραγούδι που κατέγραψε ο Σίμων Καρράς στα Λαγκάδια Γορτυνίας την δεκαετία του ‘50. Τραγουδά  ο Γ. Παναγάκης.

“Πανε οι γερόντοι στο πασιά πάνε οι κοτσιαμπασήδες
παν τα Ντεληγιαννόπουλα  κι αυτός ο κυρ Κανέλλος
Από μακριά τον χαιρετάει κι από κοντά του λέει:
-Καλημερούδια σου πασά! -Καλώς τον κυρ Κανέλλο!
Κανέλλο τι άργησες ναρθείς , ναρθείς να προσκηνύσεις;
Κανέλλο που ‘ναι ο γέροντας ο γερο-Ντεληγιάννης;
-Κείνος πασά μ’ είν άρρωστος τώρα πέντε-έξη μήνες
-Στείλτε Κανέλλο, φέρτε τον ναρθεί να προσκηνύσει
-Κείνος πασά μ’ δεν μας ακούει μον’ κάθεται και λέει:
“Εγώ πασά δε προσκυνώ, βεζύρη δε φοβάμαι
τι έχω στη Πόλη δυο παιδιά και στα Λαγκάδια πέντε
έχω και στην Ντρομπολιτσά αυτόν το Θοδωράκη.”
Μα βαρυφάνει στον πασά και στο Σουλτάνο γράφει
κι ευθύς φιρμάνι έβγαλε κι έβαλε να τον κόψουν.

Στου Λάλα σφάζουν πρόβατα στου Μπαστηρά κριάρια
και στα Λαγκάδια στο χωριό σφάζουν το Ντεληγιάννη
ογδόντα χρονώνε γέροντα σαράντα Μοραγιάνη”.

 

 

Παιδομάζωμα και Γενίτσαροι κατά την Τουρκοκρατία

Χρόνια και χρόνια οι Τούρκοι  με το απάνθρωπο “παιδομάζωμα” στρατολογούσαν με τη βία τα μικρά χριστιανόπουλα και σχημάτιζαν μ’ αυτά, τα φοβερά τάγματα των Γενιτσάρων.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης επί Σελήμ του Α΄, κάθε δυο χρόνια οι Τούρκοι γύριζαν τα χωριά και της πολιτείες της μεγάλης Αυτοκρατορίας και με τους καταλόγους των παιδιών που γεννιόντουσαν, μάζευαν τα αγόρια από 6 έως 14 χρονών με τη βία, που μαζί με τη θρησκεία τους έχαναν  και πατρίδα και γονείς και γλώσσα.  Τα έκαναν φανατικούς Τούρκους  και αποτελούσαν τον πιο άγριο τουρκικό στρατό που τρόμαζε και τον ίδιο τον Σουλτάνο.
Από το 1632 καταργήθηκε το παιδομάζωμα και ο στρατός των Γενιτσάρων  αποτελείτο αποκλειστικά από Τούρκους. Σιγά-σιγά όμως οι Γενίτσαροι έγιναν μισητοί και σ’ αυτούς ακόμα τους Τούρκους που στα 1862 ξεσπασε άγρια καταδίωξη εναντίον τους(φωτό από το διαδίκτυο).

Για το θέμα αυτό μιλάει και το παρακάτω δημοτικό τραγούδι της Γορτυνίας, από το εξαιρετικό μουσικό λεύκωμα «Ο ΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 21» με ιστορικά δημοτικά τραγούδια, των μουσικών που ερευνούν και υπηρετούν την παράδοση, του Κώστα Παυλόπουλου και του Γιάννη Παυλόπουλου. Έκδοση 2011. Παίζουν οι μουσικοί : Κώστας Γιαννακόπουλος κλαρίνο, Γιάννης Παυλόπουλος βιολί, Βασίλης Σμάνης λαούτο-τραγούδι, Ουρανία Λαμπροπούλου σαντούρι, Μανούσος Κλαπάκης νταούλι. 

Αρχιερείς και πρόκριτοι φυλακίστηκαν στην Τριπολιτσά(Φεβρουάριος 1821)- Επίσκοπος Δημητσάνης Φιλόθεος Χατζής

Το Φεβρουάριο του 1821 εκλήθησαν από τον πασά στην Τριπολιτσά οι προεστοί και Αρχιερείς του Μωριά δήθεν για σύσκεψη. Η τουρκική διοίκηση είχε υποψίες ότι οι Έλληνες ετοίμαζαν εξέγερση εναντίον τους.
Στην μυστική σύσκεψη  της Βοστίτσας (Αίγιο), στα τέλη Ιανουαρίου του 1821  όπου συμφώνησαν οι Φιλικοί  για την οργάνωση της επανάστασης, είχε συγχρόνως αποφασιστεί ότι σε περίπτωση κλήσης των προκρίτων στην Τριπολιτσά από τον πασά, να μην υπακούσουν  προβλέποντας τις προθέσεις τους.
Έτσι, οι πρόκριτοι και οι αρχιερείς των Πατρών και Καλαβρύτων (Π.Π.Γερμανός, Λόντος, Ζαϊμης, Θεοχαρόπουλος, κ.ά) δεν πήγαν στην Τριπολιτσά.
Παρά την απόφαση αυτή, διαφορετικά έπραξαν 16 προεστοί και 8 αρχιερείς με τις συνοδείες τους, από τις αρχές Φεβρουαρίου έως τις αρχές Μαρτίου του 1821, που παρουσιάστηκαν στην τουρκική διοίκηση της Τριπολιτσάς,  με το σκεπτικό ότι με την εκεί παρουσία τους θα καθησύχαζαν τους κατακτητές και θα έδιναν την ευκαιρία για να προετοιμαστεί και να πετύχει  η επανάσταση.  Ήταν μια πράξη θυσίας. 

ΦΩΤΗΣ ΔΑΡΑΣ Αγωνιστής του 21 από το χωριό Σέρβου Γορτυνίας (1795-1869)

Ο υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη Φωτάκος στο βιβλίο του «Πελοποννήσιοι Αγωνιστές του 1821», επιλέγει και τον Φώτη Ντάρα και γράψει: “Κατήγετο εκ του χωρίου Σέρβου. Παρακολουθών δε τον στρατηγόν Δ. Πλαπούταν εχρησίμευσε και ως γραμματικός και ως στρατιωτικός. Οι συγγενείς του και οι συγχώριοί του ήσαν πάντοτε μαζί του εις τους πολέμους, η δε οικογένειά του εστάθη χρήσιμος εν αρχή της επαναστάσεως”.

Άρθρο του ιστοριοδίφη Νίκου  Παπαγεωργίου στην ιστοσελίδα servou.gr :
“Ο Φώτης Ντάρας ή Νταρόπουλος, που επί το λογιότερο το επώνυμο εξελίχτηκε σε Δάρας, όπως και τόσα άλλα, καταγόταν από τους «Ντρέδες» της Τριφυλίας, την ανυπότακτη αυτή φυλή των ορθόδοξων Χριστιανών……
Γιος του Δημήτρη και εγγονός του φοβερού Μάρκου Ντάρα, ο Γιαννάκης (Κασιδογιαννάκης) Ντάρας, (προφανώς θα είχε προσβληθεί από την δερματοπάθεια «Αχώρ», κασίδα, και έτσι να προήλθε το «Κασιδογιαννάκης»), γενάρχης των Σερβαίων Νταραίων και όχι μόνο μετά τη διασπορά τουs.
Είναι ο ίδιος που κυνηγημένος 20ετής ύστερα από τον φόνο Τούρκου στου Μελιγαλά, αναγκάστηκε να καταφύγει στο απρόσιτο Σέρβου και να περιθάλψει αργότερα τον από την ίδια αιτία φθάσαντα στη Γορτυνία Κόλια Πλαπούτα. 

Ο Κολοκοτρώνης σπεύδει σε βοήθεια του Αλή Φαρμάκη(1808)

 (Η φωτό είναι από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη http://www3.ascsa.edu.gr. Περιγραφή: "Αλβανοί (ή αλβανόφωνοι) στρατιώτες, οπλισμένοι με τουφέκια και με τη χαρακτηριστική ενδυμασία, καταδιώκουν τον εχθρό σε ορεινή τοποθεσία")

Στο Μοναστηράκι Γορτυνίας είχε τον πύργο του ο Αλή Φαρμάκης, οθωμανός αγάς με αλβανική καταγωγή, πλούσιος και πανίσχυρος στη περιοχή του Λάλα Ηλείας. Ο Κολοκοτρώνης βρισκόταν στην Ζάκυνθο εξόριστος. Κατόπιν έκκλησης για βοήθεια από τον αδελφοπητό του Αλή Φαρμάκη πέρασε στο Μωριά το έτος 1808 και μετέβη στο Μοναστηράκι, για να τον βοηθήσει. Τον Αλή Φαρμάκη ήθελε να εξοντώσει ο γιος του φοβερού Αλή Πασά, ο Βελή Πασάς, ο οποίος είχε αναλάβει την διοίκηση της Πελοποννήσου με σκοπό να υποτάξει κάθε τοπική διοίκηση που είχε γίνει ισχυρή και απειλούσε την εξουσία του.
Αξιοσημείωτο είναι ότι κατά την διάρκεια της πολεμικής επιχείρησης κι ενώ ζητήθηκε η παράδοση του Κολοκοτρώνη στους Τούρκους  για να γλυτώσει ο Αλή Φαρμάκης, χωρίς όμως να ενδώσουν οι πολιορκημένοι,  ο Κολοκοτρώνης προσφέρθηκε λέγοντας: “Έρχεσθε να με δώσετε να ξεμπερδεύσωμε; Εγώ το ψωμί μου το έφαγα”.
Ούτε να το φανταστούμε δεν θέλουμε τι θα γινόταν αργότερα με την Επανάσταση, αν έβγαινε τότε από τη μέση ο Κολοκοτρώνης!

Ο θάνατος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη(4-2-1843)

Σαν σήμερα πέθανε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης(4-2-1843)
Ένα απόσπασμα από την δημοσίευση της εφημερίδας “Ταχύπτερος Φήμη” τον Φλεβάρη του 1843:

“Ο Ήρως των Δερβενακίων, του Βαλτετζίου, των Παλαιών Πατρών, της Τριπόλεως, της Κορίνθου, του Άργους, κ.τ.λ. ο Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου, ο άλλοτε Αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού, ο Σύμβουλος της Επικρατείας και Αντιστράτηγος, ο έμπειρος στρατιώτης, ο αγαθός πολίτης, ο ειλικρινής φίλος, ο φιλόστοργος πατήρ, ο γηραιός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης δεν υπάρχει πλέον εις την ζωήν. 

Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη-απόσπασμα 3

Η στήριξη του Αγώνα με τροφοδοσία, όπως το περιγράφει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα του (συγγραφέας Γ. Τερτσέτης).
Μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι
“….Ο Κανέλλος Δεληγιάννης εφρόντιζε δια ταις ζωοτροφίαις και εγώ δια τον πόλεμο. Τόσον ενθουσιασμόν άρχισαν να έχουν οι Έλληνες, οπού μόνοι των άλεθαν, εζύμωναν, έψεναν ψωμί, και τα έφερναν με τα ζώα των εις το στρατόπεδο. Είχαμε φούρνο εθνικόν εις την Πιάνα, Αλωνίσταινα, Βυτίνα, Μαγούλιανα, Δημητσάνα, Στεμνίτσα. Πρόβατα μας έφερναν, πότε από τα 20, πότε από τα 30, από τα 40, από τα 50 το ένα, και τα έδιναν με ευχαρίστησί τους. Ο Κυριάκος Τσώλης εχάρισεν 120 τραγιά εις το στρατόπεδο από την Ζαράχοβα. Είχαμε κιόλα στελμένα και τα εμάζωναν. Από ημάς επήραν παράδειγμα και τα άλλα στρατόπεδα και έκαμναν το ίδιο.

 
Και παρακάτω μετά την άλωση της Τριπολιτσάς:
“….Η Καρύταινα, από την αρχήν της πολιορκίας της Τριπολιτσάς έως την πτώσιν της έδοσε 48.000 σφαχτά και εράνους από τους ευκατάστατους….”

Αργότερα, μιλώντας στην Εθνική Συνέλευση της Προνοίας το 1832 είπε:
“Ωδήγησα και εγώ, ως αρχηγός της Πελοποννήσου, πολλάς μάλιστα χιλιάδας στρατιωτών. Έκαμα εκστρατείας και μάχας, αλλ’ ομολογώ εις την συνείδησιν μου, ότι καθ’ όλον του αγώνος το διάστημα δεν εξώδευσα ούτε οβολόν αφ’ εαυτού μου, διότι δεν είχα. Ο λαός με έθρεψε πάντοτε και επρομήθευσεν όλα τα αναγκαία δια τα στρατεύματά μου. Το δε σπαθί μου μ’ έδωκε άτια και άρματα από τους Τούρκους.”