Λιποτάχτες και ανυπάκουοι
υπαξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού,
επαναστάτησαν το 1878 στον Παλαμά Δομοκού
και έτσι ελευθερώθηκε η Θεσσαλία και μέρος της Άρτας
Ομιλητής στην επετειακή εκδήλωση της 8ης Μαρτίου 2015,
στον Παλαμά Δομοκού Φθιώτιδας,ήταν o Σερβαίος Βασίλειος Κ. Σχίζας (Φωτό).
Προσκεκλημένος στην επετειακή Δημόσια Εορτή της 8ης Μαρτίου ε.έ. του Δήμου Δομοκού Φθιώτιδας, ήταν ο Σερβαίος Βασίλειος Κ. Σχίζας, ο οποίος μίλησε στον ιστορικό Ναό Αγίου Αθανασίου του χωριού Παλαμάς Δομοκού, με θέμα την ύψωση της επαναστατικής Σημαίας την 7η Μαρτίου 1878.
Εν συνοψίσει το σημαντικό ιστορικό γεγονός που εορτάσθηκε και αποδόθηκε τιμή και ελάχιστο χρέος στη μνήμη των επαναστατών έχει ως εξής : «Στις αρχές του 1878 ανυπάκουοι και λιποτάκτες υπαξιωματικοί με τους στρατιώτες τους, δεν υπάκουσαν στις εντολές της Κυβερνήσεως και στις διαταγές τού υποστράτηγου της Λαμίας, διοικητού τους Σκαρλάτου Σούτσου και εισέβαλαν στην τουρκοκρατούμενη Ελληνική περιοχή με σκοπό να προστατεύσουν τους σκλαβωμένους Έλληνες από του διωγμούς των μουσουλμανικών ορδών.
Ο επιλοχίας Δημήτριος Τερτίπης, ο λοχίας Γεώργιος Λάϊος, και άλλοι δώδεκα (12) λοχίες, εφτά (7) δεκανείς και εκατόν εβδομήντα (170) στρατιώτες λιποτάχτησαν από τη μιζέρια της πολιτικής, και αφού ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους ντόπιους καπεταναίους και άλλους επαναστάτες της περιοχής, συγκεντρώθηκαν στις 7 Μαρτίου 1878 στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανάσιου του χωριού Παλαμάς Δομοκού, ύψωσαν τη σημαία της επαναστάσεως και ορκίστηκαν «Ελευθερία ή Θάνατος». Ο παπα- Αλέξης, σαν άλλος Παλαιών Πατρών Γερμανός στην Αγία Λαύρα το 1821, ευλόγησε τα όπλα και οι ήρωες εφόρμησαν κατά των Τούρκων κατακτητών οι οποίοι ετράπησαν σε φυγή. Ελευθερώθηκε και ανάσανε ο τόπος από τους άξεστους της Τουρκιάς.
Ήταν η τελευταία επιτυχημένη επανάσταση με αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και μέρους της Άρτας, που ενώθηκαν με τον κορμό της ελεύθερης Ελλάδας, αργότερα το 1881 με τη Συνθήκη των Μεγάλων Δυνάμεων του Βερολίνου. Έως τότε τα σύνορα της Ελλάδας ήσαν έως τη Σούρπη και Κραβασαρά.
Ας είναι αιώνια η μνήμη των λιποτακτών υπαξιωματικών και των συστρατιωτών τους που έσωσαν την τιμή της Πατρίδας μαζί με τους ντόπιους καπεταναίους και άλλους επαναστάτες.
Ο Βίκτωρ Ουγκώ είχε πει: «Το ανθρώπινο πνεύμα έχει μια κορυφή, η κορυφή αυτή είναι το ιδεώδες, εκεί ο μεν θεός κατεβαίνει ο δε άνθρωπος ανεβαίνει. Κάθε αιώνα τρεις ή τέσσερεις μεγαλοφυΐες επιχειρούν αυτήν την ανάβαση».
Ο δήμαρχος Δομοκού Δημήτριος Ι. Τζιαχρήστας (δεξιά), απένειμε τιμητική αναμνηστική πλακέτα στον ομιλητή Βασίλειο Κ. Σχίζα.
Παρατίθεται η πανηγυρική ομιλία του Βασιλείου Κων/ντή Σχίζα στην εκδήλωση
της 8ης Μαρτίου 2015 στον Άγιο Αθανάσιο Παλαμά Δομοκού Φθιώτιδας
Αποτίουμε φόρο τιμής στη μνήμη των πεσόντων και αποδίδουμε το ελάχιστο χρέος στους μαχητές – επαναστάτες του Παλαμά Δομοκού, οι οποίοι στις 7 Μαρτίου 1878,στον ιστορικό Nαό του Αγίου Αθανασίου ύψωσαν την σημαία της απελευθερωτικής επαναστάσεως.
Σήμερα 137 χρόνια μετά, χαλυβδώνεται το πατριωτικό φρόνημα με τη συμμετοχή μας στον εορτασμό αυτής της ιστορικής επετείου.
Περικλείει τιμή σε μένα να αναφερθώ στα γεγονότα εκείνης της εποχής, και αυθωρεί εκφράζω τις ευχαριστίες μου, στους οργανωτές αυτής της εκδηλώσεως χρέους. Στο Δήμο Δομοκού και στην «Αδελφότητα Παλαμιωτών».
«Αν τα παρεληλυθότα μνημονεύεις άμεινον περί των μελλόντων βουλεύσει». (Να σπουδάζεις τα περασμένα και να διατηρείς αυτά ζωντανά στη μνήμη σου), έγραψε ο Ισοκράτης.
Αλλοεθνείς επέδραμον κατά καιρούς στην έξοχη πατρίδα μας, αλλά ο πλέον βάρβαρος, επικυρίαρχος για 400 χρόνια, ήταν οι Τούρκοι οι οποίοι προσπάθησαν να ξεκληρίσουν τον τόπο με βίαιη μετακίνηση του πληθυσμού στα βάθη της Μικράς Ασίας, το 1601, το 1707, το 1719 και το 1770.
Μετά το μεγάλο Ξεσηκωμό του Γένους το 1821, ο μόνος εύστροφος διπλωμάτης που προκάλεσε και πέτυχε βοήθεια από τις Μεγάλες Δυνάμεις, την Γαλλία, την Αγγλία και την Ρωσία, και συγκρότησε το μικρό Ελληνικό κράτος, ήταν ο πρώτος Έλληνας Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.
Το Σεπτέμβριο του 1831, ο αιώνιος διχασμός των Ελλήνων, αυτή η κατάρα της φυλής μας, όπλισε χέρια που τον δολοφόνησαν στο Ναύπλιο! Το έργο του και τα σχέδιά του απεκόπησαν βίαια και η χώρα έπεσε στο έλεος της Βαυαροκρατίας του Όθωνα.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι λεγόμενες και προστάτιδες, έκτοτε στήριξαν τα συμφέροντα της Τουρκίας.
Η χώρα μας με τη Συνθήκη του Λονδίνου και της Κων/πόλεως το 1832, έφθασε έως τη Σούρπη και Καρβασαρά. Ήταν η Ελλάδα της Μελούνας. Η Θεσσαλία, η υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου, η Κρήτη παρέμειναν υπόδουλα. Ειδικά για την Θεσσαλία οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν αναγνώρισαν ότι ο λαός της αποτελούσε ενιαίο σύνολο με την ελεύθερη Ελλάδα.
Τη Θεσσαλία των Δωριέων, των Μαγνήτων των Μυρμιδόνων, του συμπαγούς Ελληνικού πληθυσμού, που εξέθρεψε την κλεφτουριά, τους αρματολούς και τους αδούλωτους επαναστάτες που δεν σταμάτησαν ποτέ να μάχονται τη βάρβαρη Σουλτανοκρατία. Ειδικά, τα μοναστήρια έγιναν φυτώρια αγωνιστών και ορμητήρια για τη λευτεριά. Ο Γάλλος Κλαύδιος Φωριέλ γράφει ότι η σύσταση του σώματος των αρματολών, άρχισε από την ελληνική επαρχία και η αρχή ήταν η Θεσσαλία. Από τα 17 αρματολίκια, τα 10 ήσαν Θεσσαλικά.
Ουδέποτε οι Έλληνες πίστεψαν ότι το Ελληνικό Κράτος ήταν δυνατόν να περιορισθεί στα στενά όρια Μάνης και Λαμίας. Το 1840 οι Θεσσαλοί και οι Κρήτες επωφελούνται από τον τουρκοαιγυπτιακό πόλεμο, και επαναστατούν. Το 1841 ξεσηκώνονται οι πατριώτες της Θεσσαλίας. Από τη Λαμία οι επαναστάτες με τον Βελέντζα εισέρχονται στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο Γρηγόριος Κωνσταντάς δηλώνει για την αρνητική θέση των Ευρωπαίων: «Έτσι θέλησαν οι σκληρόφραγκοι κι ας έχουν το ανάθεμα».
Ο Κωνσταντάς ήταν λόγιος ιερέας, εξάδελφος του Ανθίμου Γαζή. Ήσαν νέο – διαφωτιστές, του Νέο – Ελληνικού Διαφωτισμού. Κατάγονταν από τις Μηλιές Πηλίου. Αλλά, η τουρκομάχος Ελλάδα διδάσκει στον κόσμο ότι ο πόθος της ελευθερίας ενός λαού, είναι ιερός και θείος ο αγώνας υπέρ αυτής.
Το 1853, με αφορμή τον Κρημαϊκό Πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, επαναστατούν οι υπόδουλοι λαοί των Βαλκανίων. Με το μέρος της Τουρκίας ήσαν, οι «προστάτιδες δυνάμεις», Αγγλία, Γαλλία και Ιταλία. Παρά λοιπόν τις δύσκολες συγκυρίες επαναστατούν, η Θεσσαλία, η Ήπειρος και η Μακεδονία. Είναι ανάγκη φυσική η Ελευθερία και αιώνιος ο αγώνας γι’ αυτή. Η Λαμία γίνεται κέντρο εθελοντών επαναστατών.
Το 1854 δέκα χιλιάδες (10 000) άνδρες του Ελληνικού στρατού από τη Λαμία, εισβάλλουν στην Θεσσαλία και την Ήπειρο. Νεαροί αξιωματικοί του στρατού και ντόπιοι οπλαρχηγοί επικεφαλείς ανταρτικών σωμάτων εισέρχονται στις υπόδουλες περιοχές και μάχονται εναντίον των τουρκικών φρουρών. Εξέχουσα ηρωική μορφή ήταν ο καπετάνιος Γεώργιος Καταρραχιάς. Ο επιλοχίας Νικόλαος Λεωτσάκος με ολόκληρη τη φρουρά της Χαλκίδας εισβάλλει στη Θεσσαλία. Με την ανοχή του υπουργού Στρατιωτικών, άνοιξε τις φυλακές Χαλκίδας και στρατολόγησε, και 250 καταδίκους. Ο ανθυπολοχαγός Σπύρος Καραϊσκάκης, γιός του στρατάρχη της Ρούμελης Γεωργίου Καραϊσκάκη, πολεμά στην Ήπειρο. Στην επανάσταση αυτή συμμετέχουν ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης ή Γενναίος, ο Θεόδωρος Γρίβας, ο Κίτσος Τζαβέλας κ.α.
Διεξάγονται μάχες χωρίς οργάνωση. Και αυτή η επανάσταση πνίγεται στο αίμα. Επεμβαίνουν και πάλι οι ξένες δυνάμεις Αγγλίας, Γαλλίας, που ήσαν εναντίον του Όθωνα και προστάτευαν τα τουρκικά συμφέροντα.
Στις 26 Μαρτίου 1854 αγγλογάλλοι καταλαμβάνουν με το στόλο τους τον Πειραιά και αξιώνουν από την Κυβέρνηση να επιστρέψει ο στρατός στα Ελληνικά εδάφη. Ακόμη επεμβαίνουν στα ανάκτορα και επιτυγχάνουν από τον Όθωνα την αντικατάσταση του πρωθυπουργού και ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον δικό τους άνθρωπο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Οι αγγλογάλλοι κατακτητές έφεραν και την φοβερή επιδημία χολέρας με συνέπεια χιλιάδες θανάτους στον Πειραιά και την Αθήνα.
Απαίτησαν ακόμη και επέστρεψε στη χώρα ο Δημήτριος Καλλέργης που ήταν άνθρωπος των Γάλλων. Το 1862 στη Αθήνα, επαναστάτες ανέτρεψαν τον Όθωνα. Την επόμενη χρονιά, 1863 οι ξένοι «προστάτες», μας έφεραν και θρόνιασαν νέο βασιλιά, τον Δανό πρίγκιπα Γεώργιο. Η βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας έδωσε ως δώρο στο νέο βασιλιά τα Επτάνησα.
Το 1866 ξεσπά νέα επανάσταση στα υπόδουλα εδάφη.
Σκοπός των επαναστατών, όπως έλεγαν, ήταν, «…ή να ίδωσιν ελευθέραν την γην, τους τάφους και τα ιερά τών πατέρων των ή να αποθάνωσιν…». Οι ένοπλοι επαναστάτες με τους καπεταναίους Καραμπάτση, Καλαμάρα , Βούλγαρη κ.ά. πολεμούν τους Τούρκους. Σημαντική μάχη έδωσαν και στον Παλαμά Δομοκού.
Η Φθιώτιδα κατεκλύσθη από Θεσσαλούς που διέφυγαν απ τον τόπο τους για να αποφύγουν το τσιγκέλι, το παλούκωμα, το ξεκοίλιασμα και κάθε λογής διωγμούς από τους Τούρκους.
Η επανάσταση αυτή δεν είχε την δέουσα απήχηση στον ελεύθερο Ελληνικό λαό, ο οποίος έστρεψε την προσοχή στην Επανάσταση της Κρήτης που συγκίνησε την διεθνή κοινή γνώμη με το Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου. (το Νοεμβρίου 1866).
Η επανάσταση όμως της Θεσσαλίας υποχρέωσε την Τουρκία να συντηρεί 30 000 στρατιώτες στην περιοχή, για την αντιμετώπισή της, και δεν μπόρεσε να στείλει ούτε μικρό μέρος στην επαναστατημένη Κρήτη.
Το 1875 ένα νέο σοσιαλικό πνεύμα απλώνεται στα Βαλκάνια, το οποίο περνά και στην Ελλάδα, με πρώτο σκοπό περισσότερες ελευθερίες στο λαό και την απελευθέρωση των Βαλκανικών λαών από τους Τούρκους.
«Η ιστορία δεν νοείται πλέον ως άθροισμα στρατιωτικών γεγονότων, αλλά είναι και πολιτική και πολιτισμού και οικονομίας και βίου γενικώς», γράφει ο ιστορικός Τάσος Γριτσόπουλος.
Δημιουργείται λοιπόν ένα κίνημα, η δημοκρατική οργάνωση «Ρήγας Φεραίος» με στόχο περισσότερες ελευθερίες στο λαό. Επικεφαλείς ήσαν οι, Ρόκκος Χοϊδάς, Παναγιώτης Πανάς, Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Γεώργιος Φιλάρετος (μετέπειτα βουλευτής), Α. Στούπης κ.α.
Πανεπιστημιακοί ρήτορες, όπως ο Θεόδωρος Αφεντούλης, ξεσηκώνουν τα πλήθη. Μαζί τους είναι ξένοι πολιτικοί φίλοι του Γεωργίου Φιλάρετου, ο Γάλλος υπουργός Λέων Γαμβέτας, ο πολιτικός Ζορζ Κλεμανσώ, ο Ρανβιέ , ο Βίκτωρ Ουγκώ κ.α.
Ιδρύονται μυστικές εταιρείες κατά το πρότυπο της Φιλικής Εταιρείας, στις οποίες γίνονται μυήσεις επιφανών πολιτικών, αξιωματικών κ.α. με σκοπό την απελευθέρωση των υπόδουλων ελληνικών εδαφών που ήσαν υπό την βαρβαρότητα των Τούρκων. Για τον εθνικό αυτό σκοπό γίνονται έρανοι για αγορά όπλων και την οργάνωση αντάρτικων ομάδων στις τουρκοκρατούμενες περιοχές.
Από τις δύο κυριότερες εταιρείες, στην «Αδελφότητα» ήταν πρόεδρος και ιδρυτής ο υπολοχαγός Πυροβολικού Κων/νος Ισχόμαχος, αργότερα διευθυντής Επιτελείου στο Υπουργείο Στρατιωτικών και μετέπειτα βουλευτής στη Λάρισα. Αυτοκτόνησε στην Αθήνα το 1888. Αυτοκτόνησε από οικονομική ανέχεια, αφού διέθεσε όλη την περιουσία του για τον αγώνα, και δεν ορθοπόδησε ποτέ.
Μαζί του πολεμούσε και ο αδελφός του Φιλώτας, που και αυτός αυτοκτόνησε για τους ίδιους λόγους δύο χρόνια μετά, το 1890. Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου ήσαν υπουργοί, τραπεζίτες, πανεπιστημιακοί καθηγητές, δημοσιογράφοι και άλλοι επιφανείς πατριώτες.
Πρόεδρος της άλλης μυστικής εταιρείας με το όνομα «Εθνική Άμυνα» ήταν ο Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και υπουργός Παύλος Καλλιγάς, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της «Αθηναϊκής Λέσχης», οποία λειτουργεί και σήμερα. Μαζί του ήταν ο καθηγητής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, επίτιμος πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ», πατέρας της σύγχρονης ιστορίας Κων/νος Παπαρηγόπουλος. Οι επιφανείς αυτοί άνδρες δεν αποσκοπούσαν μόνο στον ένοπλο αγώνα για την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων, αλλά και σε πολιτικές αλλαγές, δικαιοκρατίας.
Ψυχή όλων ήσαν οι καθηγητές της Νομικής Νικόλαος Δαμασκηνός (ο οποίος ήταν και πρύτανης) και ο Μάρκος Ρενιέρης, καθηγητής Πανεπιστημίου, νομικός, και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος.
Μυημένος στις εταιρείες ήταν και ο φέρελπις πρωθυπουργός Επανεινώνδας Δεληγιώργης ο οποίος εκάλυπτε τις κινήσεις.
(Ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης γεννήθηκε στην Τρίπολη. Τον αποκαλούσαν ηγέτη της νεωτέρας γενιάς. Είναι ο νεώτερος Πρωθυπουργός της Ελλάδος, αφού ανέλαβε την πρωθυπουργία σε ηλικία 36 ετών, το 1865). Έγινε Πρωθυπουργός έξη (6) φορές.Ο πατέρας του, ο Μήτρος, ήταν φρούραρχος Μεσολογγίου.)
Στις 11 Απριλίου 1877 η Ρωσία κήρυξε νέο πόλεμο κατά της του Τουρκίας. Ήταν ο 12ος κατά σειρά Ρωσσοτουρκικός πόλεμος. Οι ελπίδες των Ελλήνων αναπτερώθηκαν, πως επί τέλους θα απελευθερωθούν, η Θεσσαλία, η Ήπειρος και τα άλλα υπόδουλα εδάφη. Ο λαός στην Αθήνα με συλλαλητήρια ζητά όπως η Ελλάδα πάρει μέρος στον πόλεμο. Οι μυστικές εταιρείες «Αδελφότης» και «Εθνική Άμυνα» συντονίζονται και πράκτορές τους διατρέχουν την Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Μακεδονία και στρατολογούν μαχητές. Επίσης εισάγουν και όπλα. Συντονιστής ήταν ο υπολοχαγός Κωνσταντίνος Ισχόμαχος. Η κυβέρνηση του Κωνσταντή Κανάρη θεωρεί ότι η στιγμή δεν ήταν ακόμη κατάλληλη. Η κυβέρνηση του Κωνσταντή Κανάρη επεδίωξε συμμαχία με τη Ρωσία, αλλά με παρέμβαση της Αγγλίας και της Αυστρίας δεν την πέτυχε!
Στην αρχή της επόμενης χρονιάς 5 Ιανουαρίου 1878 η νέα κυβέρνηση Αλεξάνδρου Κουμουνδούρου διέταξε την έξοδο του στρατού στη Θεσσαλία και την Ήπειρο για να στηρίξει τα επαναστατικά κινήματα. Στις 21 Ιανουαρίου στη Λαμία οι 25 000 στρατιώτες μαζί με τους αντάρτες υπό τον υποστράτηγο Σκαρλάτο Σούτσο εισέβαλαν στο Δομοκό όπου έδωσαν νικηφόρα μάχη. Συμμετέχουν και εθελοντές αγωνιστές από την Κρήτη, τη Σμύρνη, τα Νησιά, από παντού. Ξεσπούν επαναστάσεις στις τουρκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Ενδεικτικά: Στο Λιτόχωρο Πιερίας της Μακεδονίας με τον Επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο. Στη Θεσσαλία με τους Λεωνίδα Βούλγαρη, Ζήσιμο Μπασδέκη, Κωνσταντίνο Γαρέφη κ.ά.
Τη Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου στα Ραδοβίζια της Άρτας υψώνεται η Ελληνική σημαία. Μετά από δύο ημέρες, στις 15 Φεβρουαρίου στο Πήλιο. Στις 19 Φεβρουαρίου 1878 λήγει ο ρωσοτουρκικός πόλεμος και τον Μάρτιο υπεγράφη η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, προαστίου της Κων/πόλεως, η οποία σημειωτέον ουδέποτε εφαρμόστηκε. Με παρέμβαση της Αγγλίας διετάχθη ο ελληνικός στρατός να επανέλθει στη Λαμία. Ο στρατός επέτρεψε στους στρατώνες του στη Λαμία. Έμειναν όμως οι αντάρτικες ομάδες και πολεμούσαν άνισα τον τακτικό τουρκικό στρατό. Θλίψη και αγανάκτηση διακατείχε τους στρατιώτες στη Λαμία γιατί για άλλη μια φορά δεν εκπληρώθηκε ο πόθος τους να απελευθερώσουν τους υπόδουλους αδελφούς από τους βαρβάρους, τους εκείθεν του Αιγαίου.
Όμως, «η Ελλάς έσχεν άνδρας οίτινες τήρησαν αλώβητον το κάλλος αυτής και την εξοχότητα».
Έμελλε να ανατείλει η χρυσή ημέρα της 7ης Μαρτίου 1878 η οποία πρέπει να δοξάζεται στον Παλαμά Δομοκού στο διηνεκές.
Αλλά ας βάλουμε τα γεγονότα σε μια σειρά.
Η αγανάκτηση των στρατιωτών που επέστρεψαν στη Λαμία, μετατράπηκε αμέσως σε πατριωτικό ενθουσιασμό όταν πληροφορήθηκαν ότι ο 36χρονος επιλοχίας Δημήτριος Τερτίπης με 12 λοχίες,
7 δεκανείς και 170 στρατιώτες δεν πειθάρχησαν στις εντολές της Κυβερνήσεως και στη διαταγή
του διοικητού τους Σκαρλάτου Σούτσου. Παρέμειναν στην επαρχία Δομοκού με σκοπό να αγωνισθούν για την απελευθέρωση τής σκλαβωμένης πατρίδας.
Ο Τερτίπης, έχοντας επίγνωση ότι το πατριωτικό τόλμημα, το δικό του και των στρατιωτών που λιποτάχτησαν, ήταν ευθέως πειθαρχική στρατιωτική παραβίαση, έστειλε αναφορά στον υποστράτηγο στη Λαμία Σκαρλάτο Σούτσο και αιτιολόγησε τη στάση του:
«..Θα μείνωμεν ίνα κατά δύναμιν προστατεύσωμεν τους κατοίκους κατά των εξαγριωμένων μουσουλμανικών ορδών μέχρις ου εν Ευρωπαϊκώ Συνεδρίω, διατεθήσεται η τύχη των δούλων ημών αδελφών, θέλομεν δε ευπειθώς προσέλθη εις τας ημετέρας αρχάς πρόθυμοι να υποστώμεν οιανδήποτε επιβληθησομένην ποινήν…».
Αυτό είναι το μεγαλείο του Στρατιώτη προ του Στρατοδικείου.
Ο Βίκτωρ Ουγκώ είχε πει: «Το ανθρώπινο πνεύμα έχει μια κορυφή, η κορυφή αυτή είναι το ιδεώδες, εκεί ο μεν θεός κατεβαίνει ο δε άνθρωπος ανεβαίνει. Κάθε αιώνα τρεις ή τέσσερεις μεγαλοφυΐες επιχειρούν αυτήν την ανάβαση».
Στο στρατόπεδο της Λαμίας ο φίλος, του επιλοχία Τερτίπη, ο 28χρονος λοχίας Γεώργιος Λάιος πήρε τη νύχτα το λόχο του, που αποτελείτο από 150 άνδρες και βγήκε έξω απ’ τη πόλη. Αφού τους εξήγησε την δύσκολη κατάσταση, δέχθηκαν να εισβάλλουν στην τουρκοκρατούμενη περιοχή.
Δηλαδή λιποτάκτησαν! Στο δρόμο λιποψύχησαν οι 54 και εγκατέλειψαν. Έμειναν 96.
Μεταξύ αυτών ήσαν οι λοχίες Ι.Θεοδώρου, Ζ. Κόντου, Ν.Δημητρίου, Α. Πρεμέτης, Ι. Κόντου, Α. Λαγιανδρέας και οι δεκανείς Δ. Παπαβαγγέλης, Γ. Κωστάκης, Γ. Παπαμιχαήλ, Β. Κύπριος και Α. Αναγνωστάκης.
Με χαλύβδινη πατριωτική συνείδηση κινήθηκαν και ενώθηκαν με τους άνδρες του επιλοχία Δημητρίου Τερτίπη, ο οποίος ανακηρύχθηκε αρχηγός. Στους κατοίκους της Επαρχίας Δομοκού είπε: «Θαρρείτε! Ιδού προς χάριν σας μένομεν εδώ, έστω και λίγοι θα προσπαθήσωμεν να σας υπερασπισθώμεν…».
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Μιλτιάδης Σεϊζάνης, ο οποίος ήλθε εθελοντής από τη Σμύρνη,
γράφει στα απομνημονεύματα για τους ήρωες Τερτίπη και Λάιο που έσωσαν την τιμή της πατρίδας:
«Τερτίπης και Λάιος είναι και έσονται ονόματα συνδεδεμένα, δίκην δύο μαργαριτών, εν μία και τη αυτή σελίδι της νεωτέρας Ελληνικής Ιστορίας, φαίνεται δε ότι προωρίσθησαν, ούτως ειπείν, θύματα αναπόφευκτα προς εξιλέωσιν του ανηλεούς δαίμονος, όστις το 1878 συνέσχε την Ελλάδα εν τη στρωμνή της αδόξου απραξίας, είτα δ’ εξώθησεν αυτήν εις του ονείδους το βάραθρον! Άνευ αυτών, του μεν θύματος νεκρού, του δε επιζώντος, και των συστρατιωτών αυτών δεν θα υπήρχον ίσως αι ολίγαι εκείναι φαειναί ακτίνες, αίτινες διεσκέδασαν τόση σκοτίαν και αντεστάθμησαν τόσα του τελευταίου επαναστατικού αγώνος ατυχήματα…».
Ο Γεώργιος Λάιος έπεσε μαχόμενος στις 21 Μαρτίου του 1878, στη μάχη της Ματαράγκας.
Ο Δημήτριος Τερτίπης πέθανε το 1926. Ο τάφος του είναι στο χωριό Πύργος του Νομού Καρδίτσας.
Αιωνία η μνήμη τους.
Η λαϊκή ποίηση ύμνησε τους ήρωες:
Βουνά της Γούρας ξακουστά, λεβεντοπατημένα,
και Κούβαλη περήφανη, του τόπου μας καμάρι,
στείλτε χαμπέρι στ’ Άγραφα, στου Δομοκού το Κάστρο,
στον Όλυμπο, στον Κίσαβο, στον Παρνασσό, στη Γκιώνα,
ν’ αστράφτουν, να βροντήσουνε, στον κόσμο να μηνύσουν,
πως ξύπνησαν στα τάρταρα της γης οι Μυρμιδόνες
και σμίξανε με τους τρανούς ντόπιους καπεταναίους,
Τερτίπη, Λάιο και λοιπούς και με τον Παπαλέξη,
που βλόγησέ τους τ’ άρματα κι έδωκε την ευκή του
να ξεπαστρέψουν την Τουρκιά, ο τόπος ν’ ανασάνει.
Ο Παπαλέξης που εβλόγησε τα όπλα, τότε ήταν γνωστός με το όνομα Αλέξανδρος Γεωργούλας.
Από την επόμενη χρονιά ο λαός έδωσε στην οικογένειά του το ιστορικό πλέον επώνυμο Παπαλέξης. Οι επαναστάτες εκδίωξαν τις τουρκικές φρουρές όσο και τους Κονιάρηδες που ζούσαν στην περιοχή και έφθασαν στο χωριό Παλαμάς Δομοκού.
(Οι Κονιάρηδες ήταν έποικοι από την κεντρική Τουρκία, το Ικόνιο, και τους έλεγαν Ικονιάρηδες ή Κονιάρηδες. Οι Πασάδες της Τουρκίας επανέλαβαν τα ίδια στην κατεχόμενη Κύπρο με τον εποικισμό χιλιάδων άξεστων μογγολογενών ομοφύλων τους από τα βάθη της χώρας τους).
«Έθνη επιλήσμονα της ιστορίας των (των πατρίων)εξαφανίζονται» τονίζει ο ιστορικός Άρνολντ Τοΰμπυ.
Οι κάτοικοι στον Παλαμά τούς υποδέχθηκαν, και με ύψιστο πατριωτικό φρόνημα τούς φιλοξένησαν.
Κατέφθασαν και ενώθηκαν μαζί τους οι καπεταναίοι Νασιούλας και Τζήμας και άλλοι οπλαρχηγοί που είχαν λάβει μέρος αυτοί ή οι πρόγονοί τους στις αποτυχημένες εξεγέρσεις στο παρελθόν.
Ήλθε η αναστάσιμη μέρα της 7ης Μαρτίου 1878.
Στον ιερό αυτό χώρο του Αγίου Αθανασίου Παλαμά οι επαναστάτες ενωμένοι με τους κατοίκους του χωριού ύψωσαν τη σημαία της Επαναστάσεως και ορκίστηκαν «Ελευθερία ή Θάνατος».
Επανέλαβαν τον επαναστατικό όρκο του Δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Αγία Λαύρα το 1821, που σηματοδότησε την δημιουργία του σύγχρονου ελεύθερου Ελληνικού κράτους.
Ο επικός ποιητής μας Αριστοτέλης Βαλαωρίτης είχε γράψει προφητικά.
«Στη Θεσσαλία το 1809 συνέβη η πρώτη πράξη της υπόγειας φλόγας. Το 1821 βοή μεγάλη και σεισμός. Το 1854 νέοι μυκηθμοί και κλώνοι ηφαιστείου.Ευτυχισμένος θα είναι εκείνος που θα δει την τέταρτη και τελευταία έκρηξη».
Και ήταν πράγματι η τελευταία επανάσταση το 1878 με τους λιποτάχτες του Ελληνικού στρατού και τους άλλους επαναστάτες, με πρώτη ηρωική πράξη την ύψωση της σημαίας της απελευθερωτικής Επαναστάσεως την 7η Μαρτίου 1878 στον Άγιο Αθανάσιο του Παλαμά.
Τέσσερεις μήνες μετά την ανεφάρμοστη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του Φεβρουαρίου 1878, τον Ιούνιο του ιδίου έτους συνήλθαν οι Μεγάλες Δυνάμεις στο Συνέδριο του Βερολίνου, όπου η απόφασή τους υλοποιήθηκε το 1881 με την απελευθέρωση των εδαφών που προαναφέρθηκαν.
Σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των νέων συνόρων της Ελλάδας είχε ο Πολωνός μηχανικός Ζίγκμουντ Μινέικο, ο οποίος ήταν σύμβουλος της τουρκικής κυβερνήσεως, κρυφά όμως εξυπηρετούσε τα Ελληνικά συμφέροντα.
(Ο Μινέικο ήταν Πολωνός. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα και του δόθηκε η ελληνική υπηκοότητα. Προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στους Βαλκανικούς Πολέμους και για το λόγο αυτό ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον τίμησε με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος. Η κόρη του Σοφία ήταν σύζυγος του Γεωργίου Παπανδρέου (του αποκαλούμενου Γέρου).
Ο Βαλαωρίτης, ο οποίος γεννήθηκε το 1824, αν και με το λόγο του προφήτευσε το αίσιο τέλος αυτής της τελευταίας επαναστάσεως, δεν ευτύχησε να δει ελεύθερα τα εδάφη που προσαρτήθηκαν στην ελεύθερη Ελλάδα το 1881. Πέθανε το 1879.
Στο μεταξύ οι επαναστάτες του Παλαμά όρισαν προσωρινή Διοίκηση της Επαρχίας Δομοκού αποτελούμενη από τους : Δημήτριο Κόκκινο, Α. Καραμπότση, Χρήστο Κυρίτση, Φύλο Χριστοδούλου, Δ. Ζαχαρή, Ανδρέα Νικολάου και Ελευθέριο Αθανασίου. Επικεφαλής του Επαναστατικού Σώματος ορίστηκε ο Κων/νος Ισχόμαχος και μαζί του ο δημοσιογράφος Μιλτιάδης Σεϊζάνης. Οι επαναστάτες επιτέθηκαν αμέσως στα χωριά της επαρχίας όπου ήσαν Τούρκοι, τους οποίους ανάγκασαν σε άτακτη φυγή. Έδωσαν ηρωική μάχη στο φρούριο Δομοκού όπου κατατρόπωσαν τους Τούρκους.
Απ’ τη δημώδη μούσα διασώθηκε το τραγούδι:
«Αντάριασε ο Δομοκός
τρέμουν τα Κονιαροχώρια
τρέμουν κι Αρβανίτες
μαζί με τους προσκυνημένους…».
Δομοκός, Θεσσαλία και μέρος της Άρτας ενώθηκαν με τον κορμό της ελεύθερης Ελλάδας.
«Φρονείν και πράττειν Ελληνικά».
Είναι το δίδαγμα των επαναστατών του Παλαμά Δομοκού της 7ης Μαρτίου 1878.
Ανυπάκουοι και λιποτάχτες υπαξιωματικοί του Ελληνικού στρατού, που λιποτάχτησαν απ’ τη μιζέρια της πολιτικής, με παλαίμαχους καπεταναίους και τους κατοίκους της περιοχής, χωρίς βοήθεια από πουθενά κήρυξαν την επανάσταση.
Ύψωσαν το ιερό σύμβολο της Ελλάδας στον Άγιο Αθανάσιο και ελευθερώθηκε ο τόπος.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται, διδάσκει: «Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν» κατά τον Ευριπίδη.
Άνοιγμα στο μέλλον σημαίνει έμπνευση στο παρελθόν. Η ιστορία δεν δημιουργεί αξίες αλλά αποκαλύπτει αξίες. «Πάντες πρόσθεν μεν θνητοί νυν δε αθάνατοι».
Τον Ιούνιο του 1821 η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι ήταν προανάκρουσμα της Άλωσης της Τριπολιτσάς που ακολούθησε στις 23 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Χτυπήθηκε η Τουρκιά στην καρδιά και εδραιώθηκε η επανάσταση. Εδώ έχει εφαρμογή η παρακαταθήκη του Κολοκοτρώνη η οποία ενέχει θέση και ισχύ και στον Παλαμά Δομοκού:
«Πρέπει να νηστεύσωμεν όλοι δια δοξολογίαν εκείνης της ημέρας και να δοξάζεται αιώνας αιώνων έως ου στέκει το έθνος, διατί ήτον η ελευθερία της Πατρίδος».
Πρέπει και η 7η Μαρτίου 1878 να δοξάζεται εσαεί, εδώ στο ιστορικό χωριό Παλαμάς,όσο υπάρχει το Έθνος των Ελλήνων, δηλαδή στο διηνεκές, γιατί η ύψωση της Ελληνικής σημαίας και ο όρκος των επαναστατών Ελευθερία ή Θάνατος ήταν η απαρχή της Ελευθερίας του Δομοκού και της Θεσσαλίας.
«Σήμερα ο κόσμος δεν σέβεται τίποτα. Κάποτε υποκλινόμασταν μπροστά στην τιμή, την αλήθεια και το νόμο της ηθικής. Όπου όμως δεν υπάρχει υπακοή στους νόμους της ηθικής, μόνος νόμος γίνεται η διαφθορά. Η διαφθορά υπονομεύει αυτή τη χώρα. Η ηθική, η τιμή και ο νόμος έχουν εξανεμισθεί από τη ζωή μας». Αυτά τα έλεγε ο περιώνυμος εγκληματίας του 20ου αιώνος ο Αλ Καπόνε.
Εμείς οι Έλληνες προδομένοι από τους ολετήρες εξουσιαστές μας, γίναμε έρμαια της παγκόσμιας νέας τάξις πραγμάτων, και δυστυχώς εμπέσαμε σε πρωτοφανή οικονομική κρίση, με απάνθρωπη οικονομική εκμετάλλευση από τους πιστωτές μαςοι οποίοι μας επέβαλαν δολίως το δυσβάσταχτο χρέος.
Δυστυχώς η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά αλίμονο, είναι κρίση όλων των αξιών μας, ως αποτέλεσμα έλλειψης της Ελληνικής μας παιδείας και του πολιτισμού μας. Βλέπομε απαθείς να εξευτελίζουν την πατρίδα μας, και να απεργάζονται την ταπείνωση του Ελληνισμού.
Όμως εμείς ζούμε το παρόν, και ονειρευόμαστε το μέλλον μαθαίνοντας από το παρελθόν μας και από τον ακαταμάχητο πολιτισμό μας, που διδάσκει και καθοδηγεί όλους αυτούς του Βορρά και της Εσπερίας, σύγχρονους, αποικιοκράτες δημιουργούς «αποικίες χρέους», των οποίων τα Μουσεία είναι γεμάτα με Ελληνικά αριστουργήματα που άρπαξαν από την πατρίδα μας οι πρόγονοί τους!
Ο Ηρόδοτος είναι πάντα επίκαιρος: «Τη Ελλάδι μεν αείποτε πενίη ο σύντροφος εστι. Αρετή δε έπακτός εστι από τε σοφίης κατειργασμένη και Νόμου ισχυρού. Τη διαχρωμένη η Ελλάς την τε πενίην αμύνεται και την δεσποσύνην». Δηλαδή: (Η φτώχεια είναι πάντα σύντροφος της Ελλάδος. Η Αρετή είναι επίκτητη, αποκτώμενη με τη σοφία και τον ισχυρό Νόμο. Χρησιμοποιώντας την η Ελλάς αποκρούει και τη φτώχια και τη δεσποτεία.)
Και ο Επίκουρος: «Ουχ ούτως χρείαν έχομεν της χρείας της παρά των φίλων, ως της πίστεως της περί της χρείας». Δεν έχουμε τόσο ανάγκη τη βοήθεια των φίλων μας, όσο τη βεβαιότητα για τη βοήθειά τους.
Ο Κολοκοτρώνης βροντοφώναζε:
Είσ’ Έλληνας; Τί προσκυνάς;
Σηκώσου απάνω! Εμείς και στους θεούς ορθοί μιλούμε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου