Δημοτικά τραγούδια-Θέμα: τα πουλιά της φύσης

Τρία δημοτικά τραγούδια θα παρουσιάσω σ’ αυτό το άρθρο που έχουν δυο κοινά βασικά χαρακτηριστικά:  Ηχογραφήθηκαν πριν από περίπου 75 χρόνια και έχουν ως θέμα τους το διάλογο του ανθρώπου με τα πουλιά έτσι όπως τον περιγράφει ο λαϊκός ποιητής. Παρά τα τεχνικά προβλήματα των παλιών ηχογραφήσεων διακρίνει κανείς την καθαρότητα των φωνών και των οργάνων που μοιάζουν σαν το γάργαρο νερό της πηγής. Και στα τρία τραγούδια ο λαϊκός  ποιητής αναπτύσσει διάλογο με τα πουλιά. Όπως σε όλη τη δημοτική ποίηση υπάρχει έντονο το στοιχείο της υπερβολής και της μεταφοράς, παράλληλα όμως υμνείται η γυναικεία ομορφιά, ο έρωτας, η αρχοντιά, η ελευθερία, το ίδιο το τραγούδι. Είναι υπέροχα δείγματα ποιητικότητας, μελωδίας και εκφραστικότητας. Σ΄ αυτό το ιστολόγιο συχνά-πυκνά θα προβάλλονται δημοτικά τραγούδια, ειδικά της Αρκαδίας, που έχουν  το στοιχείο της αυθεντικότητας, είτε είναι παλιές ηχογραφήσεις, είτε προσεγμένες σύγχρονες ηχογραφήσεις, είτε είναι ερασιτεχνικές ηχογραφήσεις ερασιτεχνών τραγουδιστών των χωριών μας που δεν έχασαν την γνησιότητα τους. Όλη αυτή η προσπάθεια αποσκοπεί στην καταγραφή και ανάδειξη πολύτιμων στοιχείων του λαϊκού μας πολιτισμού πριν χαθούν εντελώς.

Το πρώτο τραγούδι(καλαματιανός): «Η αρχοντοπούλα και τ’ αηδόνι»

Αηδόνι εκελάηδαγε τ’ αηδόνι, τ’ αηδόνι.
Τ’ αηδόνι  τ’ αηδονάκι, σε πέτρινο αλωνάκι.
Αρχοντοπούλα αγνάντευε τ’ αηδόνι, τ’ αηδόνι.
Τ’ αηδόνι  τ’ αηδονάκι, από το μπαλκονάκι.
-Νάχα πουλί μ’ το στόμα σου  αηδόνι!  αηδόνι!
 Αχ! αηδόνι,   αηδονάκι και το κελάδημα σου.
-Εσύ τρώεις καλό ψωμί μικρή αρχοντοπούλα
Του άρχοντα κοριτσάκι κι εγώ το κριθαράκι.
Εσύ πίνεις γλυκό κρασί μικρή αρχοντοπούλα.
Του άρχοντα κοριτσάκι κι εγώ πίνω νεράκι.

 Άραγε ο συνομιλητής της αρχοντοπούλας είναι το αηδόνι που του ζήλεψε την ωραία φωνή  ή κάποιος καλλίφωνος νέος  που τραγουδούσε σαν το αηδόνι; Επειδή στους στίχους όλων σχεδόν των δημοτικών τραγουδιών συναντούμε τη μεταφορά, μάλλον το δεύτερο ισχύει. Η αρχοντοπούλα γοητεύθηκε από το τραγούδι του και εκείνος από την αρχοντική ζωή της, δηλαδή απ’ αυτό που έλειπε στον καθένα τους.

Ακούστε το τραγούδι στο βίντεο που ακολουθεί:

Το δεύτερο τραγούδι(τσάμικος)ι: "Πουλάκι μου που είσαι ψηλά"
-Πουλάκι μου που είσαι ψηλά
και χαμηλά αγναντεύεις.
Μην είδες την αγάπη μου
την αγαπητικιά μου;
Τέσσερα χρόνια καρτερώ
για να τη κάνω ταίρι.

Η αβεβαιότητα του ερωτευμένου, η ανασφάλεια, η καρτερία της έλλειψης, η προσμονή γίνονται ένα μεγάλο ερωτηματικό που εκφράζεται απελπιστικά απέναντι στο πουλάκι του ουρανού γιατί αυτό βλέπει τα πάντα από ψηλά. Ποίηση με υπερβολή.

Ακούστε το τραγούδι στο βίντεο που ακολουθεί.

Το τρίτο τραγούδι(καθιστικό): "Ξύπνα πουλάκι μ’ την αυγή "
-Ξύπνα πουλάκι μ’ την αυγή
και ανέβα στο κλαράκι.
Και τίναξ’ τις φτερούγες σου
να φύγουν οι δροσούλες.
Για να λουστούν οι όμορφες
ξανθές και μαυρομάτες.
Για να λουστεί και μια ξανθιά….

Γίνεται παράκληση στο πουλάκι να συμβάλλει στην ομορφιά των κοριτσιών και ειδικά σε μια ξανθιά που ζεχωρίζει ο ποιητής, με το να προσφέρει τις δροσοσταλιές  των φτερών του, δηλαδή κάτι σπάνιο και εξεζητημένο όπως το ακριβό καλυντικό, προφανώς γιατί αυτό κρίνει πως της ταιριάζει.

Ακούστε το τραγούδι στο βίντεο που ακολουθεί.

.....