"Αιχμάλωτος στη Μικρά Ασία" του Πολύμερου Μοσχοβίτη

 Φρικιαστικές μαρτυρίες όπως τις έζησε ο αξιωματικός και μετέπειτα αιχμάλωτος Πολύμερος Μοσχοβίτης, που δημοσιεύτηκαν ως άρθρα την περίοδο 1932-1933 στην εφημερίδα “Αθηναϊκά Νέα” και εκδόθηκαν βιβλίο το 2018 από την εφημερίδα “Τα Νέα”.
Ο Πολύμερος Μοσχοβίτης (1892 – 1950) είχε και μια σχέση με την Γορτυνία: ήταν  νυμφευμένος με την Αικατερίνη Κατριμουστάκη από τα Κακουρέϊκα της Ηραίας. 

Υπήρξε στρατιωτικός, αιχμάλωτος στη Μικρά Ασία μετά την καταστροφή, πολεμικός ανταποκριτής, δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου. Πιστός βενιζελικός έζησε πολλές περιπέτειες και ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης μεταξύ Ελλάδας, Γαλλίας, Ιταλίας, Μέσης Ανατολής, Ινδίας και Ηνωμένων Πολιτειών. 

 

 

Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο:

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Πως διελύθη ο στρατός που νικούσε δέκα χρόνια” το έγραψα. Ποίον υπήρξε το μέγα έπος της φυλής, “Η εποποιΐα του Σαγγαρίου”, το έγραψα. Όπως το είχα δει, όπως το είχα ζήσει, όπως τα είχα μάθει, όσα εξ αυτοψίας δεν ήξερα κατά τρόπον αναμφισβήτητον, από ντοκουμέντα και μαρτυρίες απρόσβλητες.
Εις το δραματικό τρίπτυχο έμενεν ο τρίτος πίναξ. Η σκλαβιά. Η αιχμαλωσία στη Μικρά Ασία. Το φοβερό, το ανείπωτο δράμα των χιλιάδων Ελλήνων, των πολιτών που εσύρθησαν ως όμηροι, των στρατιωτών που εστάλησαν ως αιχμάλωτοι εις της Ανατολίας τα βάθη, τις σκληρές στέπες και τα τραγικά υψίπεδα, τις αξέχαστες πολιτείες και τα μαγεμένα ακρογιάλια της “μαγεμένης” Ανατολής, της αλησμόνητης και μυριοπόθητης ελληνικής κοιτίδος, της Μικράς Ασίας…...”

“…..Είχα ορκιστεί  κάποια μέρα, αργά ή γρήγορα, θα μίλαγα για το δράμα της αιχμαλωσίας ...
...το είχα ορκιστεί εις τη μνήμη των μαρτύρων αυτών των οποίων ο θάνατος, φρικτός, εσφράγισε τα χείλη εις την αφήγησιν και τα μάτια εις το φως εκεί πέρα στης Μικράς Ασίας τα βάθη…..
ορκίστηκα στην κολασμένη αγωνία των παλληκαριών, που ζωντανά, ζωντανά, ΖΩΝΤΑΝΑ, εβάφηκαν εις το Αξάρι, εις το μαρτύριο των χιλιάδων πολιτών, που εσύρθηκαν όμηροι τραγικώτατοι έως τη Σεβάστεια,  εις το φοβερό δράμα των πέντε παιδιών του Σουξέ Ντερέ,  εις την δάντειον φρίκην των στρατιωτών που από τη δίψα  έπιναν τα ούρα των εις το Αφιόν Καραχισάρ, δια να πεθάνουν ομαδικά, μετά ζωήν μαρτυρικήν, με τα πόδια σαπίζοντα από τα κρυοπαγήματα, άθλια τσουβάλια για μόνα ρούχα στα σκελετωμένα κορμιά, εις το σφαγείον του γεφυριού Ελτουλάρ….”

“Το “κουρμπάν”
 Τέλος στο Αφιόν. Τους μάντρωσαν σ’ ένα συρματόπλεγμα. Γυμνοί, τους είχαν γδύσει, τους τα είχαν πάρει όλα. Νηστικοί. Προ πάντων διψασμένοι. Πολλοί με πυρετό, όλοι κουρέλια και ερείπια….πρέπει να ήταν πολλοί στο συρματόπλεγμα, -“χιλιάδες”, έλεγεν ο στρατιώτης – οι οποίοι εζήταγαν με τη γλώσσα κολλημένη στον ουρανίσκο λίγο νερό. Μόνον λίγο νερό…..
…..που και που ένας υποκόπανος έπεφτε σε κάποιο κεφάλι. Κουφός ο γδούπος του κοντακιού αντηχούσε στο καύκαλο που έσπαζε και ο λογχισμός ετερμάτιζεν ενίοτε  - όταν ο σφαγεύς είχε ψυχή...πονετική- σύντομα την αγωνία του θύματος, που άλλοτε αφήνετο σφαδάζον επί τόπου……
...Άλλοτε πάλιν μερικοί αγάδες “μπασιμπουζούκοι”πολίται κατέφθανον. Λίγα τσιγάρα, μια μπανκανότα, συνεκίνει τον φρουρό ο οποίος  ικανοποιούσε το φριχτό πόθο.  Αποτέλεσμα. Μερικοί στρατιώται πότε τρεις, πότε δύο ή ένας έβγαιναν από το συρματόπλεγμα και παρεδίδοντο στους μπασιμπουζούκους, έφευγαν για να μην τους  ξαναδεί πλέον κανείς.  Τι εγίνοντο; Ευτυχείς  όταν απέμεναν μόνον αλευθέρωτοι σκλάβοι, εργάτες σε κάποιο κτήμα σκαφιάδες ξεψυχούντες στη σκαπάνη που θα εγονιμοποίει τα χωράφια του Τούρκου, όχι σπάνια όμως προορίζοντο προς θυσίαν.
Ακριβώς  π-ρ-ο-ς  θ-υσ-ί-α-ν.   Οι Τούρκοι  τους έπαιρναν για “κουρμπάν”. Τους ήθελαν για σκότωμα, για σφάξιμο…...”
(Ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερώς το  “κουρμπάν”, τη θυσία που έκαναν σ’ έναν στρατιώτη, σ’ έναν εθελοντή με το επώνυμο Βαχλίδης  ντόπιο Μικρασιάτη ή Κωνσταντινουπολίτη, μπροστά στα μάτια των άλλων. Είναι τόσο φρικιαστικός ο τρόπος που δεν μπορεί κανείς να το γράψει και να το δημοσιεύσει.)
 Παρακάτω περιγράφει:
“το μαρτύριον της δίψης….
….χωρίς ψωμί, πάει καλά. Δηλαδή κακά και ψυχρά, διότι άφηναν τους αιχμαλώτους νηστικούς, με μια κουραμάνα κάθε τέσσερις μέρες….είναι εις τέτοιον βαθμόν απάνθρωπον που δεν εχρειάζετο άλλο για τον χαρακτηρισμό τους. Αλλά, πόλεμος ήταν, μπορεί να υπάρξει μια δικαιολογία…..
...Αλλά έστω. Καλά για το ψωμί. Το νερό όμως; Το νεράκι; Διότι αυτό έγινεν εις το Αφιόν, φρικτότερον από κάθε άλλην περίπτωση….
Ιδού πως έγινε:
Εις τους Μικρασιάτας στρατιώτας απηγορεύθη αυστηρώς το μοίρασμα νερού. Φλεγόμενα από τον ήλιο τα άτυχα παιδιά έμεναν εκεί έτσι διψασμένα επί μέρες. Τα μάτια εθόλωσαν, ο πυρετός έκανε τους περισσότερους να παραμιλούν, να βλέπουν βρύσες και δένδρα, πλαγιές δροσερές και δάση σύσκια, να ονειρεύονται ξυπνοί οι μεν, να στενάζουν σπαρακτικά οι άλλοι, ή να φωνάζουν “νερό”,  “νερό”με φωνή η οποία θα μπορούσε να ραγίση και πέτρες, αλλά ήταν ανίκανη να συγκινήση των φρουρών τις ψυχές.
Την έκτην ημέραν  η αλλοφροσύνη είχε φθάσει εις το σημείον ώστε τα τραγικά θύματα του φρικτότατου αυτού μαρτυρίου να πίνουν τα ούρα των, το πράγμα είναι αυθεντικόν. Στρατιώται παρεφρόνησαν, άλλοι απέθαναν εκεί από δίψα. Πολλοί, παράφρονες από το μαρτύριον, έσκαβαν το πυρωμένο χώμα με τα νύχια για να ‘βρουν νερό!
Εν τω μεταξύ έξω από το συρματόπλεγμα μαζεμένοι οι Τούρκοι αξιωματικοί, υπάλληλοι και πολίται, ο καϊμακάμης, ο φρούραρχος και κύριοι, άνθρωποι με κολλάρα, εγλεντούσαν το θέαμα. Τα θηρία...εγλεντούσαν!
Αυτό κράτησεν επτά μέρες.
Την ογδόην έγινε μια τελετή.
Μαζεύτηκαν οι ¨επίσημοι” και κόσμος. Προσεκομίσθη έξω από το συρματόπλεγμα ένα καζάνι με νερό.  Και ένας αιχμάλωτος – στην τύχη – εξήλθε από το συρματόπλεγμα αφέθη να πίη. Έπεσε στο νερό σαν λιμασμένος, σαν ζώο αλλόφρον και ήπιε, ήπιε, ήπιε ώρα. Σε μια στιγμή όπως ήταν σκυμμένος στο καζάνι έγειρε στο πλευρό. Εκοκκάλωσε.  Είχε πεθάνει. Τον πέταξαν παρέκει και ….έφεραν δεύτερον….
Κατ’ αυτόν τον τρόπον οι Τούρκοι εκείνη τη μέρα εσκότωσαν εξ Έλληνας στρατιώτας. Τους  εσκότωσαν διασκεδάζοντες. Τους εσκότωσαν παρακολουθούντες μ’ αγαλλίαση το θέαμα των ανθρώπων των χιλιοβασανισθέντων από τη δίψα…….”