16 προεστοί και 8 αρχιερείς με τις συνοδείες τους, βρισκόντουσαν φυλακισμένοι από τον Μάρτιο του 1821στην Τριπολιτσά όταν παρουσιάστηκαν στην τουρκική διοίκηση κατόπιν πρόσκλησης της, με το σκεπτικό ότι με την εκεί παρουσία τους θα καθησύχαζαν τους κατακτητές και θα έδιναν την ευκαιρία για να προετοιμαστεί και να πετύχει η επανάσταση. Πλησιάζοντας η ημέρα που οι Έλληνες μπήκαν μέσα στην Τριπολιτσά, 23 Σεπτεμβρίου 1821, οι φυλακισμένοι βρισκόντουσαν σε άθλια κατάσταση. Κάποιοι δεν άντεξαν να βγουν ζωντανοί, κάποιοι πέθαναν κατά τη μεταφορά τους έξω από την Τριπολιτσά και λίγοι επέζησαν.
Ο Νικόλαος Σπηλιάδης, αγωνιστής και συγγραφέας από την Τρίπολη, στα “Απομνημονεύματα” του περιγράφει :
“……..Όλοι (οι Τούρκοι) δε συνησθάνοντο την αθλιότητα της θέσεως των, και κατ’ ιδίαν συνομιλούντες, ωμολόγουν ότι ήτον ανάγκη να κάμωσι με τους Έλληνας συνθήκας, δια να λυτρωθώσιν, αλλ’ αφ’ ου συνήρχοντο εις κοινον συμβούλιον, εφιλοτιμούντο να επιδειχθώσι τις να φανή γενναιότερος,και διελύοντο αποφασισμένοι ν’ αποθάνωσιν έως ενός, πλην να μη υποταχθώσιν εις τους αποστάτες ραγιάδας των…….
...Αλλά δια να μη ταπεινωθώσι και ζητήσωσι πρώτοι να συνθηκολογήσωσιν, εστοχάσθησαν να μεταχειρισθωσι τους αρχιερείς και προεστώτας, και τους εξήγαγον από την ειρκτήν, τους διώρισαν οίκημα, όπου συνελθόντες, τους επαρηγόρουν τρόπον τινά, και εδικαιολογούντο ότι δια την ασφάλειαν των ηναγκάσθησαν να τους ρίψωσιν εις την ειρκτήν. Τους έστειλαν δε ίδια φορέματα, και τέλος τους παρήνειραν να γράψωσι τους πολιορκητάς, δια να μάθωσι τους σκοπούς των τάχα.
Οι νέοι ούτοι μάρτυρες της πίστεως και της πατρίδος αφ’ ού διέτρεξεν τόσους κινδύνους, και εδοκίμασεν τόσους φόβους και τρόμους και πριν και μετά την κάθειρξιν των. Οποίας φρικτάς βασάνους υπέστησαν εις την φοβεράν εκείνην κόλασιν, όπου οι Τούρκοι τους κατεδίκασαν να τιμωρώνται καθ’ όλας τας στιγμάς της ζωής των δι’όσα κακά δεν έπραξαν! Το εμβαδόν καθύγρου τινός υπογείου, συνιστάμενον εις εκατόν πενήντα πήχεις τετραγωνικούς, ήτον ο τόπος της κολάσεως των, όπου δεν εισήρχετο φως και αήρ ειμή από μόνον εν μικρόν παράθυρον. Εκεί πενήντα άνθρωποι, αβρώς ανατεθραμμένοι, έφερον έκαστος σιδηρούν κρίκον εις τον λαιμόν, προσηρτημενον εις βαρείαν σιδηράν άλυσσον, προσδεδεμένοι ο μικρός το ανάστημα πλησίον του μεγάλου, εις τρόπον ώστε να μη δύνανται να συμβαδίζωσι, και ήτοι ο εις να κυρτώνεται, ή ο έτερος να ίσταται εις τ’ άκρα των ποδών, και δεν ελάμβανον καμμίαν ανάπαυσιν, δεν είχον καμμίαν περιποίησιν, δεν είχον την αναγκαίαν τροφήν, ανέπνεον αέρα άζωτον, κατήντησαν εις φθειρίασιν, κατεμολύνθησαν, και ανέπεμπον εις αρκετόν διάστημα δυσώδη αποφοράν.
Κατ’ αρχάς και οι πρότερον φίλοι των εκ των Τούρκων και αυτή η διοίκησις τους εχορήγουν τον επιούσιον άρτον, αλλ’ αφ’ ου και οι Τούρκοι έπασχον από την πείναν, τότε εστερήθησαν και εκείνοι του μόνου αυτού μέσου της υπάρξεως. Και αν ο διερμηνεύς της Πελοποννήσου δεν ελάμβανε πρόνοιαν να τους προμηθεύση εκ του υστερήματος ολίγον άρτον, ήθελον αποθάνει όλοι από την πείναν. Ότε δ’ εξέλιπεν και από αυτόν ο άρτος, συνεφώνησε μυστικώς με τινα Οθωμανόν να τους προμηθεύση άρτον….
Ο δε άρτος τον οποίον ηγόραζον, ήτο φύραμα αχύρων, ακανθών και άλλων ειδών, από το οποίον αντί να τραφώσιν εβλάπτοντο μάλλον, ώστε κατήντησαν εις παντελήν νέκρωσιν, και ο αρχιερεύς Μονεμβασίας απέθανεν εις την φυλακήν. Ο δε προεστώς Μελέτης εξήλθεν εκείθεν, πνέων τα λοίσθια, και την επιούσαν απέθανεν…….
…..Τότε υπεχρεώθη ο Ελμάζμπεης αρχηγός των (των Τουρκαλβανών), να εξαγάγη όλους τους αρχιερείς και προεστώτας, ή τουλάχιστον τον Αναγν. Κοπανίτσαν και τον Θεόδωρον Δελιγιάννην, τους οποίους μόνους λαβών την άδειαν από την εξουσίαν εξήγαγε. Και ο μεν Κοπανίτσας έζησεν, ο δε Δελιγιάννης καθ’ οδόν εξερχόμενος από την πόλιν εξέπνευσεν επί κρεββάτου μετακομιζόμενος. Οι λοιποί καίτοι μη πάσχοντες ως εις την ειρκτήν, αλλά πάσχοντες πάντοτε και μη έχοντες ουδεμίαν περιποίησιν και ιατρικήν επίσκεψιν και την αναγκαίαν τροφήν, εκυριεύθησαν από τον τύφον και ήρχισαν ν’ αποθνήσκωσιν ο εις κατόπι του άλλου. Τότε οι Τούρκοι επέτρεψαν την έξοδον των λοιπών δια τον φόβον μη εξαγριώσωσιν επί πλέον τους πολιορκητάς. Αλλά και εξελθόντες ούτοι, απέθανον, και δεν έζησαν ειμή οι αρχιερείς Ανδρούσης και Τριπόλεως, ο Γιαννούλης Καραμάνος, ο Ιω. Τομαράς και ο Αντ. Καραπατάς…...”
Ο δε Μιχαήλ Οικονόμου, καταγόμενος από την Δημητσάνα, αγωνιστής και γραμματέας του Κολοκοτρώνη, μεταξύ άλλων αναφέρει:
“...Άρτον δ’ έδιδον αυτοίς μικρόν, κρίθινον ή εκ σκυβάλων ακάθαρτον, χώμα και λίθου τρίμματα περιέχοντα, ον ώφειλον να διανείμουν εις ανάλογα τεμάχια ανεπαρκή προς τροφήν ή ικανοποίησιν της πείνης των,και ύδωρ δε, σπάνιον και τούτο, και ανεπαρκές, προσφάγιον δε ουδέποτε. Όθεν μεγίστην ευεγερσίαν ήθελεν νομισθή πράττων αυτοίς, όστις ήθελε τοις προσφέρει κρόμμυον τι, ή σκόρδον ή ολίγον ελαίας, εις τοσαύτην επιθυμίαν προσφαγίου τινός κατήντησαν εν τη εκτενεί εκείνη ξηρο-κακο-φαγία! Αλλ’ ουδείς ετόλμα ή είχεν την άδειαν να τους πλησιάση ή προμηθεύση αυτοίς τι τοιούτο….
….εκ της συσσωρεύσεως των ακαθαρσιών και της διαφθοράς της ατμοσφαίρας, εγέμισαν μεν από πλήθος αναρίθμητον φθειρών άπαντες, και αυτό το έδαφος έτι. Επέσκηψαν δε τέλος εις αυτούς και ασθένειαι διάφοροι, λοιμική, κώφωσις, οφθαλμία, καταρροαί, διάροιαι, ρευματισμοί, ποδαλγίαι, και άλλαι άλλοις…
...τότε ήρχησε να ενσκήπτη εις αυτούς εκεί και ο θάνατος. Πρώτος απεβίωσεν ο Άγιος Μονεμβασίας, και η λοιμική νόσος έλαβεν επίτασιν και ενέσκηψεν και εις τους λοιπούς λίαν ορμητική. Εκ της αδυναμίας κατέλαβεν αυτούς τρεμούλα χειρών και ποδών και έπιπτον κατακέφαλα ως μισοπεθαμένοι, ώστ’ έπειτα τέσσαρες εν μια νυκτί εξ αυτών ευρέθησαν το πρωί νεκροί, οι Άγιοι Ναυπλίου, Χριστιανουπόλεως και Δημητζάνης, αρχιερείς, και Παππά Αλέξιος, Οικονόμος. Οι δε λοιποί των προυχόντων απέθανον ο εις μετά τον άλλον, επιζησάντων, επί τέλους, του Ανδρούσης, του Τριπόλεως και του Κορίνθου, και εξ μόνων εκ των προυχόντων, των Καραμάνου, Κοπανίτζα, Καραπατά, και του Μπεϊζαντέ Μαυρομιχάλη…
….Ότε δε οι Τούρκοι απελπισθέντες ήρχησαν να σκέπτωνται πλέον περί της εαυτών σωτηρίας…….και εξομολογούμενοι τρόπον τινά, ότι σφάλμα μέγα ήτον η φυλάκισις ...καταρώμενοι την ώραν, καθ’ ην η φυλάκισις των απεφασίσθη από την εξουσίαν.
Τότε δα εδείκνυον συμπαθείας, και ενδύματα έπεμπον αυτοίς, και επάνω αναβιβάσαντες(από το υπόγειο) αυτούς τους παρεκάλουν να μη μνησικακούν δια τα λάθη ταύτα, και την αδικίαν ην υπέστησαν, διότι ήτον ταξιράτι(πεπρωμένον) ν’ αφήσουν δ’ αυτοίς την αμαρτίαν ταύτην και να ομιλήσουν καλά υπέρ αυτών. Ταύτα και τα περί τούτων περίεργα.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου