Σεπτέμβρης ο "Τρυγητής"

Παροιμίες, δημοτικά τραγούδια και γεύσεις από την παράδοση της  Αρκαδίας.

Παροιμίες

-Θέρος, Τρύγος, Πόλεμος!
-Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
-Τα τραγούδια με το τρύγο, το χειμώνα παραμύθια.
-Τρυγητή σιτάρι σπείρε και σε πανηγύρι συρε.
-Τ΄ αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη.

Δημοτικά τραγούδια

Αμπέλι μου καλέ πλατύφυλλο
και κοντοκλαδεμένο μα τη θάλασσα, κοντούλα και γιομάτη δεν σ’ αντάμωσα
Για δεν ανθείς καλέ για δεν καρπείς,
σταφύλια για δεν κάνεις μα τον ουρανό, μα την αλυσιδίτσα που ‘χεις κόρη μ’ στο λαιμό.
Με χρέωσες καλέ παλιάμπελο
κι εγώ θα σε πουλήσω μα τη θάλασσα, κοντούλα και γιομάτη δεν σ’ αντάμωσα.
Μη με πουλάς καλέ αφέντη μου
κι εγώ σε ξεχρεώνω μα τον  ουρανό, μα την αλυσιδίτσα που ‘χεις κόρη μ’ στο λαιμό.
Για βάλε νιούς καλέ και σκάψε με,
γέρους και κλάδεψε με μα τη θάλασσα, κοντούλα και γιομάτη δε σ’αντάμωσα.
Βάλε κορίτσια ανύπαντρα,
να με κορφολογήσουν μα το ουρανό, μα την αλυσιδίτσα που ’χεις κόρη μ’ στο λαιμό.

Παραδοσιακές γεύσεις

Ο Τρύγος παραδοσιακά ήταν μια γιορτή όπου συμμετείχαν όλοι. Συγκέντρωναν τα σταφύλια στο λινό, τα πατούσαν και μάζευαν το μούστο που προοριζόταν για το βαγένι προκειμένου να «ψηθεί» και να γίνει κρασί. Οι νοικοκυρές κρατούσαν μια ποσότητα μούστου για να φτιάξουν λιχουδιές στη κουζίνα τους. Έφτιαχναν κυρίως μουσταλευριά και μουστοκούλουρα.
Στη περιοχή της Γορτυνίας  έφτιαχναν  τα «τζουτζούκια», μια πού ελκυστική λιχουδιά ειδικά για τα παιδιά, μιας και δεν είχαν πολλές επιλογές λόγω της γενικότερης έλλειψης και ανέχειας στα παλιά χρόνια.

Τα «τζουτζούκια» γίνονταν ως εξής:

Έσπαγαν καρύδια, πρόσεχαν όμως το περιεχόμενο να βγαίνει ατόφιο και το χώριζαν σε δυο μέρη ακολουθώντας τη φυσική γραμμή του σχήματος του. Ύστερα έπαιρναν μια μεγάλη βελόνα με κλωστή και περνούσαν τα κομμάτια της ψίχας του καρυδιού ένα-ένα από μέσα. Το μήκος ήταν περίπου 50-60 πόντους. Κατόπιν έδεναν τις δύο άκρες. Αφού έφτιαχναν τον επιθυμητό αριθμό κατόπιν ετοίμαζαν μουσταλευριά και τα βουτούσαν ένα-ένα μέσα. Τα κρατούσαν λίγο για να πέσει η παραπανίσια ποσότητα μουσταλευριάς και στη συνέχεια τα κρεμούσαν στον αέρα για να στεγνώσουν και να ξεραθούν. Τα παιδιά πολλές φορές τα έτρωγαν κομμάτι-κομμάτι από κει που ήταν κρεμασμένα. Μόλις στέγνωνε η υγρασία τα αποθήκευαν διπλωμένα σε πετσέτες στα ντουλάπια τους ή ακόμα και στα μπαούλα προκειμένου να γλυτώσουν από το ψαχούλεμα των παιδιών. Τότε  ήταν όλα σε περιορισμένες ποσότητες και έκαναν οικονομία για ….να έχουν. Πολλές φορές αυτό δεν πετύχαινε γιατί τα παιδιά τα ανακάλυπταν όπου και αν τα έκρυβαν.
Ακόμα, τα «τζουτζούκια» τα προσέφεραν ως κέρασμα στους επισκέπτες, σκέτο ή με συνοδεία ρακής.








 Πατώντας πάνω στο βίντεο που ακολουθεί θα ακούσετε το δημοτικό τραγούδι της Αρκαδίας και όλης της Πελοποννήσου: Αμπέλι μου πλατύφυλλο

 περισσότερα για τον παραδοσιακό τρύγο διαβάστε εδώ.

......