Παραδοσιακή απόσταξη τσίπουρου στου Σέρβου Γορτυνίας

Μια πολύ παλιά διαδικασία παραγωγής ρακής ή τσίπουρου με τη μέθοδο της απόσταξης αναβίωσε για άλλη μια χρονιά στου Σέρβου Γορτυνίας από τον μάστορα του είδους το μπάρμπα-Νίκο Τρουπή και τη σύζυγο του Αγγέλω. Ο Σύνδεσμος των Απανταχού Σερβαίων είχε καλέσει τα μέλη του να παραβρεθούν  στο χωριό, δίνοντας κατά πρώτον την ευκαιρία συμμετοχής σε μια παραδοσιακή  ασχολία που χάνεται σιγά-σιγά και κατά δεύτερον τη χαρά της γιορτής και της διασκέδασης που απορρέει μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία.

Έτσι το Σαββατοκύριακο 27 και 28 Οκτώβρη 2012 το χωριό Σέρβου γέμισε από κόσμο και η πολύχρωμη φθινοπωρινή ατμόσφαιρα πλημύρισε από μυρωδιές,  φωνές, γέλια και τραγούδια. Το Σάββατο, πραγματοποιήθηκε και η επίσκεψη των ορειβατών του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών που έκαναν διάσχιση του Φαραγγιού της Γκούρας.

 

 

Τα τσίπουρα είναι τα υπολείμματα (φλούδες, κουκούτσια και παχύρευστος πολτός) από το πάτημα σταφυλιών που έγινε το Σεπτέμβρη. Ο μούστος μπήκε στα βαγένια για να γίνει κρασί. Τα τσίπουρα αποθηκεύτηκαν σε κλειστά σακιά για ένα έως ενάμιση μήνα, όπου επήλθε η ζύμωση με αλκοολούχα αποτελέσματα.

Το ειδικό καζάνι με το καμπύλο καπάκι γεμίζει τσίπουρα και προστίθεται αρκετή ποσότητα νερού απαραίτητη για το βράσιμο. Ύστερα τοποθετείται το καπάκι και ο μακρύς σωλήνας (λουλάς) τα οποία κλείνονται αεροστεγώς με ζυμάρι. 

Η φωτιά ανάβει κι αρχίζει το βράσιμο.

 

 Πάνω στον μακρύ σωλήνα διοχέτευσης των υδρατμών πέφτει συνεχώς κρύο νερό που βοηθάει να υγροποιηθούν οι ατμοί. Το υγρό που παράγεται, «το νερό που καίει», συλλέγεται σε δοχείο και δεν είναι άλλο από τη ρακή. 

Στα χωριά της Γορτυνίας λεγόταν ρακή το απόσταγμα από τα τσίπουρα. Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει να ονομάζεται τσίπουρο. 

Η πρώτη ποσότητα του αποστάγματος, η λεγόμενη «πρώτη στάλα» είναι πάρα πολύ δυνατή και όσο προχωράει η ώρα η ρακή που βγαίνει είναι ελαφρότερη.

Τη κατάλληλη στιγμή σταματάει η βράση, ανοίγει το καζάνι και πετιούνται τα τσίπουρα. Ύστερα ξαναμπαίνει το καζάνι στη φωτιά για την επόμενη καζανιά.

Μια  αναμνηστική φωτογραφία με το μπάρμπα-Νίκο Τρουπή, τη συζυγό του Αγγέλω και τον αρχηγό των ορειβατών Μάρκο Κουφοπαντελή.

Τους ευχόμαστε  νάναι καλά και του χρόνου, να ξαναστήσουν το καζάνι τους!

Παρέες, φωνές, γέλια, τραγούδια και ωραίες μυρωδιές!

Τα παλιότερα χρόνια

Τα παλιότερα χρόνια όλες οι οικογένειες έπαιρναν μέρος στη διαδικασία αυτή με τη σειρά. Υπήρχαν στα χωριά λίγα τέτοια καζάνια, τα οποία δούλευαν για αρκετές μέρες και εξυπηρετούσαν όλο το χωριό. Τότε τα νοικοκυριά έπρεπε να έχουν αποθηκευμένα όλα τα προϊόντα, ακόμα και τη ρακή. Υπήρχε σε μεγάλο βαθμό αυτάρκεια.

Επειδή η όλη διαδικασία γινόταν συλλογικά, πολλές φορές ξενυχτώντας, αρκετές φορές χωρίς άδεια, εν μέσω των μεθυστικών αρωμάτων και των γεύσεων του αποστάγματος και των συνοδευτικών εδεσμάτων, κατέληγε οπωσδήποτε σε γλέντι και τραγούδι.

Του Αγίου Δημητρίου γινόταν το πρώτο γλέντι, αφού εκείνη την ημερομηνία συνήθως δοκίμαζαν τα κρασιά ("αγκινιάζανε τα βαγένια"), όπως λέει το τραγούδι:

Τρεις αντρειωμένοι εβούλησαν, μαργαριταρένια μου

Για να βγουν από τον Άδη, μαργαριταριάς κλωνάρι.                              

 Ένας το Μάη θέλει να βγει, μαργαριταρένια μου

Γιέμ’ κι άλλος τον Αλωνάρη, μαργαριταριάς κλωνάρι.

Κι ο Δήμος τα’ Αγιοδημητριού, κόρη μην αγαπάς αλλού!

Γιε μ’ π’ ανοίγουν τα βαγένια κι έχουν οι μπεκρήδες έννοια.

Μια κόρη τους αγροίκησε, μαργαριταρένια μου

γιεμ’ θέλει να πάει μαζί τους για παρηγοριά δική τους.

-Πάρτε κι εμέ λεβέντες μου, μαργαριταρένια μου

γιε μ’ να βγω από τον Άδη, μαργαριταριάς κλωνάρι.

-Κόρη βροντάν τ’ ασήμια σου, μαργαριταρένια μου

γιε μ’ θα μας ακούσουν κι άλλοι, μαργαριταριάς κλωνάρι.

-Τα δίνω τα, λεβέντες μου, τα δίνω τα ρημαδιακά

και στον Άδη τα πετάου, αϊ στο πάνου κόσμο πάου!

Μετά τ’ Αγιοδημητριού ακολουθούσε η απόσταξη της ρακής.

 Να κι ένα παραδοσιακό κέρασμα της περιοχής με ρακή, καρύδια και τζουτζούκα (καρύδια με μουσταλευριά αποξηραμένα).  

Στην υγειά μας!

Όλα αυτά πλέον έχουν περάσει στο παρελθόν και καταγράφονται ως στοιχεία της παράδοσης, της λαογραφίας και του λαϊκού πολιτισμού.

Δείτε σχετικό βίντεο: