Η μάχη στα Τρίκορφα(Αρκαδία) και η επέλαση του Ιμπραήμ στην Γορτυνία

Τον Φεβρουάριο του 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και άρχισε να κυριεύει μια-μια τις περιοχές. Η Επανάσταση βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο. Τον Ιούνιο του 1825 κυρίευσε την Τριπολιτσά. Οι ελληνικές δυνάμεις(Καρυτινοί, Τριπολιτσιώτες, Καλαβρυτινοί, Λάκωνες, Κορίνθιοι, Αργείοι, κ.λ.π.) με Γενικό Αρχηγό τον Κολοκοτρώνη ταμπουρώθηκαν στα Τρίκορφα στις 23 Ιουνίου 1825. Δόθηκε μεγάλη μάχη, αλλά ο αγώνας ήταν άνισος. Οι ελληνικές δυνάμεις υποχώρησαν και ο Ιμπραήμ πέρασε από το Διάσελο της Αλωνίσταινας στην Γορτυνία και συνέχισε σε Ηλεία και Καλάβρυτα, καίγοντας, αρπάζοντας, λεηλατώντας, αιχμαλωτίζοντας. Οι κάτοικοι έτρεξαν στα δάση και στις σπηλιές να σωθούν, οι δε στρατιώτες πήγαν στον τόπο τους να σώσουν τις οικογένειες τους.

 

 

"...ο Κολοκοτρώνης μετέβη μ’ ολιγίστους ακολούθους του δια Σέρβου, Παλούμπα, Μάτεσι και Καρυών, εις Στεμνίτσαν…

...ο δε Κανέλλος μετά του Γενναίου δια Σπάθαρι ή σπήλαιον τι Σφυρίδα ονομαζόμενον, όπου υπήρχον ησφαλισμέναι μετά και άλλων πολλών αι οικογένειαι των Δεληγιανναίων, και ο Κουλίνος ή Κωνσταντίνος, ο νεώτερος υιός του Κολοκοτρώνη...

..επίσης και ο Κολιόπουλος απελθών εις τα ίδια μετέφερε τους ιδικούς του εις Μονεμβασίαν....”

 

 

 

 

Ο Μ. Οικονόμου, αγωνιστής και γραμματέας του Κολοκοτρώνη, καταγόμενος από την Δημητσάνα, περιγράφει  εκείνα τα γεγονότα στα “Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας”:

(φωτο:Δημήτριος Πλαπούτας)
“...Μεθ’ απεφασίσθη να καταληφθώσι τα παλαιά ταμπούρια των Τρικόρφων, και ο Κολιόπουλος (Δ. Πλαπούτας) εστάλη εις Βαλτέτσι, δι’ επικουρίαν έξωθεν εν ανάγκη, αλλά και ο εχθρός δεν έμενεν αργός κατασκοπεύων τας κινήσεις των ημετέρων. Όθεν, διαταχθείσηςτης καταλήψεως των Τρικόρφων και καταλαμβανομένων ήδη των εκεί ταμπουρίων, είχον ήδη καταληφθή τα ημίση αυτών υπό των ημετέρων, αλλά, ταχύς κατ’ ίχνος παρακολουθών ο άγρυπνος και δραστήριος παρατηρητής Ιμπραϊμης, και εν ίση σπουδή συναναβάς εις τα Τρίκορφα, φθάσας κατέλαβε τα έτερα ημίση των ειρημένων ταμπουρίων, μετέφερεν εκεί και πυροβολικόν και συνεκέντρωσε δύναμιν  έως 20.000. -Κατείχε δε και ο Κολιόπουλος τα κατά την Συλήμναν και τα Βαλτέτσια. Αλλ’ ο Ιμπραήμ τάξας το ιππικόν εις το μεταξύ πεδινόν μέρος εμπόδιζε την μετά των άλλων ένωσιν του, και έθεσεν αυτόν εις απόλυτον αδυναμίαν του να δώση εις τους άλλους εν μάχη βοήθειαν.- 

 Ο δε Κολοκοτρώνης μετά των Ζαϊμη και Νοταρά μετέβησαν εις θέσιν τινά κατάλληλον προς την Επάνω Χρέπαν(φωτο) εις θέσιν υπερκειμένην και κατάλληλον δια την εποπτείαν και διεύθυνσιν, κατόπιν δε μετέβη και ο Κανέλλος  μόνος εκει αφήσας εις το σώμα του τους υπαξιωματικούς του. Ο Γενικός Αρχηγός εποπτεύων εκείθεν πάντας ως από υψηλοτέρας , διέταξε τινάς εκ των του Ζαϊμη και Νοταρά να κατασκευάσουν ταμπούρια εις θέσιν τινά προφυλάττουσαν τα νώτα των μετά του Γενναίου, μαχομένων από πρωίας επί εννέα ώρας ακαταπαύστως, καθ’ ας εν τω μεταξύ απεπειράθει ο Γενναίος και να κυριεύση δι’ εφόδου τα του εχθρού πυροβόλα, αλλ’ απέτυχεν απαντήσας δύναμιν ισχυράν προασπιζομένην αυτών. - Ταύτα βλέπων ο Ιμπραϊμης και ότι ουδέν ούτω κατορθοί, εξέτεινε τον στρατόν του, διότι είχεν πολύν, εις τα πλευρά προς περικύκλωσιν, φθασάντων δε Αράβων και εις την θέσιν, την προς τα νώτα των περί τον Γενναίον, ην κατείχον οι του Νοταρα και Ζαϊμη, ως είρηται, ούτοι ετράπησαν εις φυγήν και πρώτοι ο Νοταράς, ο Παππα-Σταθούλης υπαξιωματικός του Κανέλλου και τις  Ροϊδής εκ των του Ζαϊμη, είτα πάντες.  Εν δε τη τροπή εκινδύνευσε  και ο Ιω. Νοταράς. Ούτω δε κατελαμβάνοντο τα νώτα των περί τον Γενναίον, και η επίθεσις επετείνετο και ενισχύετο. Όθεν, κινδυνευόντων να περικυκλώθώσιν, ο Γενναίος διέταξε την εγκατάλειψιν των ταμπουρίων και υποχώρησιν προς το μέρος όπου ην ο Γεν. Αρχηγός μετά των ειρημένων λοιπών. Τραπέντων δε προς τούτο και φευγόντων, επέπεσε το ιππικόν προς καταδίωξιν αυτών. Τότε εν τη μάχη και τη φυγή εκείνη εφονεύθησαν εκ των Ελλήνων 180, εν οις ο Γ. Δημητρακόπουλος ή Αλωνιστιώτης, ο Ν.Ταμπακόπουλος, ο Παππα-Σταθούλης υπαξιωματικός του Κανέλου, ο Δ.Παπατσώνης, προ ολίγου πληγωμένος εντός του ταμπουρίου του, και τινές άλλοι δευτερεύοντες οπλαρχηγοί.
Ο δε Αρχηγός  άμα ιδών την του ιππικού επίθεσιν, έπεμψεν έως 50 εκ των του Ζαϊμη με τον σημαιοφόρον του Μιχαλάκην και εσταμάτησαν την πρόοδον του διεσπαρμένως καταδιώκοντος τους φεύγοντας ιππικού, και ούτω οι σωζόμενοι εν ησύχω του λοιπού πορεία συνεκεντρώθησαν εις Αλωνίσταιναν.
Εως 7.000 ήσαν τότε εστρατοπεδευμένοι εις Βέρβεναν, όπου είχεν έλθεί και ο Υψηλάντης και ο Π. Γιατράκος, και εκινήθησαν μεν εις βοήθειαν, αλλ’ ουχί προθύμως και εγκαίρως, βλέποντες το δύσκολον, αποδειλιασάντων και των στρατιωτών και λειποτακτούντων καθ’ οδόν. Όθεν οι ολίγοι μείναντες μη προφθάνοντες επέστρεψαν αύθις εις Βέρβεναν.

Μετά ταύτα ο Ιμπραϊμης αφού διεσκόρπισε το ρηθέν σώμα εκ Τρικόρφων, καταλαβών την Πιάναν και το Χρυσοβίτσι, χωρία εν τοις πέριξ ορεινοίς εγκαταλελειμμένα, δεσπόζοντα του της Δαβιάς πεδίου και των εν αυτώ αναγκαιοτάτων δια τους εν Τριπολιτσά υδρομύλων, απέχοντα έως ώρας απόστασιν, και τάξας τον Σέβες ή Σουλεϊμάν-μπέην εις φρουράν αυτών τοποθετηθέντα εν τινι ερήμω παλαιώ φρουρίω, διέταξε τον θερισμόν των εν τω πεδίω και ταις υπωρείαις γεννημάτων και την εν Τριπόλει συγκομιδήν αυτών. Έπεμψε δε και απόσπασμα εκ περίπου τριακοσίων εις κατασκόπευσιν προς την Αλωνίσταιναν, εκ των οποίων περικυκλωθέντων εφονεύθησαν 100. Εκ τούτου μαθών ο Ιμπραϊμ ότι υπάρχει εκεί στρατόπεδον, μετά τρεις ημέρας εξεστράτευσε προς την Αλωνίσταιναν μετά μεγάλης δυνάμεως δια λεβιδίου, δια Χρυσοβιτσίου και κατ’ ευθείαν, δια να εκδιώξη και καταδιώξη τους εκεί. Ούτοι δε μελετήσαντες και σκοπούντες να συστήσουν γενικόν στρατόπεδον επί του παρόντος εις Δημητσάναν, ως κειμένην εις θέσιν οχυράν, οπου και να ετοιμάζωνται και να φυλάττωνται τροφαί και πολεμοφόδια εδύναντο, αφέντες εις Αλωνίσταιναν μόνον τον Κολιόπουλον με χιλίους, οι λοιποί μετά του Κολοκοτρώνη καταβάντες εις Βυτίναν εκείθεν μετέβησαν εις Μαγούλιανα. 

Φθάσας δε ο Ιμπραϊμης εις Αλωνίσταιναν και καταδιώξας τον Κολιόπουλον μη δυνηθέντα ν’ ανθέξη, παρηκολούθησε τους φεύγοντας κατ’ ίχνος εις Βυτίναν(φωτο), όπου αιχμαλωτίσας πολλούς αδυνάτους εκ των κατοίκων έκαυσε και τας οικίας, παρακολουθητικώς δε μεταβάς και εις Μαγούλιανα έπραξε τα αυτά, διότι μελετήσαντες οι ημέτεροι να οχυρωθώσιν εκεί και αντισταθώσιν, εμβλέψαντες εις την ολιγότητα των και την μεγάλην του εχθρού υπεροχήν δεν επέμειναν.
Και τότε δα ο Ελληνικός εκείνος στρατός διεσκορπίσθη, των μεν απελθόντων εις τα ίδια προς διάσωσιν των οικογενειών των, των δ’ αναχωρησάντων δια Καλάβρυτα και Κόρινθον, και του Κολοκοτρώνη μετά του Ζαϊμη, Κανέλλου, Κολιοπούλου και τινων άλλων, μεταβάντων εις Λαγκάδια, όπου εύρεν αυτούς ο κομιστής του σχεδίου της προς την Αγγλίαν περί προστασίας αναφοράς Χ. Ζαχαριάδης, και υπέγραψαν αυτήν όπως δήποτε προσθέντες αυτοί και απόντων υπογραφάς, (περί ής και κατωτέρω ποιήσομαι λόγον).
Μεθ’ ό και ανεχώρησαν, ο μεν Ζαϊμης δια Καλάβρυτα, ο δε Κανέλλος μετά του Γενναίου δια Σπάθαρι ή σπήλαιον τι Σφυρίδα ονομαζόμενον, όπου υπήρχον ησφαλισμέναι μετά και άλλων πολλών αι οικογένειαι των Δεληγιανναίων, και ο Κουλίνος ή Κωνσταντίνος, ο νεώτερος υιός του Κολοκοτρώνη, (παρακολουθών την τότε μνηστήν του θυγατέρα του Κανέλλου), ους παραλαβόντες μετέφερον εις Ναύπλιον. Επίσης και ο Κολιόπουλος απελθών εις τα ίδια μετέφερε τους ιδικούς του εις Μονεμβασίαν.
 
Ο δε Κολοκοτρώνης μετέβη μ’ ολιγίστους ακολούθους του δια Σέρβου, Παλούμπα, Μάτεσι και Καρυών, εις Στεμνίτσαν.
Είχε δε και εκείνος τότε ησφαλισμένους εις την εκεί μονήν του Προδρόμου την μητέρα του με την οικογένειαν των Σεχ-Ντεντζιπέων.
Προέβη δ’ έπειτα και ο Ιμπραϊμης δια Λαγκαδίων και εις Λειοδώραν(Ηραίαν) και προς τα Καλάβρυτα, και προς την Ηλείαν, καίων τα χωρία και αιχμαλωτίζων όσους επρόφθανεν.
(Μεταξύ των διωκομένων προς αιχμαλωσίαν Λαγκαδινών παρά τω ποταμώ Λάδωνι ευρεθείσα η κε Δημητσάνης ωραία  Τρισεύγενη, θυγάτηρ μεν  Π. Καζή, αναεψιά δε εξ αδελφής του Τριπόλεως Δανιήλ και σύζυγος Π. Ντελή Βοριά, μήτηρ τριών τέκνων μικρών, ων το μεν έφερεν εν αγκάλαις, το δ’ εκράτει εκ της χειρός, και κινδυνεύουσα να αιχμαλωτισθή εις τον ποταμόν ρίψασα τα δύω της μικρά, ερρίφθη και αυτή κατόπιν εν αυτώ, το δε μεγαλύτερον κοράσιον φυγόν προς το δάσος και κρυβέν εσώθη).