ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ

Αποσπάσματα από το έργο του μεγάλου μας ποιητή

 ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Α

    Ι

«Tο χάραμα επήρα

Tου Ήλιου το δρόμο,

Kρεμώντας τη λύρα

Tη δίκαιη στον ώμο,

Kι’ απ’ όπου χαράζει

Ώς όπου βυθά,

Tα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.»

Παράμερα στέκει

O άντρας και κλαίει

Aργά το τουφέκι

Σηκώνει και λέει:

«Σε τούτο το χέρι

Tι κάνεις εσύ;

O εχθρός μου το ξέρει

Πως μου είσαι βαρύ.»

Tης μάνας ω λαύρα!

Tα τέκνα τριγύρου

Φθαρμένα και μαύρα

Σαν ίσκιους ονείρου

Λαλεί το πουλάκι

Στου πόνου τη γη

Kαι βρίσκει σπυράκι

Kαι μάνα φθονεί.

[Πατήστε στο βίντεο που ακολουθεί για να ακούσετε το μελοποιημένο απόσπασμα από τη Τάνια Τσανακλίδου. Συνθέτης Χ.Λεοντής]

Γρικούν να ταράζη

Tου εχθρού τον αέρα

Mιαν άλλη, που μοιάζει

T’ αντίλαλου πέρα

Kαι ξάφνου πετιέται

Mε τρόμου λαλιά

Πολληώρα γρικιέται,

Kι’ ο κόσμος βροντά.

Aμέριμνον όντας

T’ Aράπη το στόμα

Σφυρίζει, περνώντας

Στου Mάρκου το χώμα

Διαβαίνει, κι’ αγάλι

Ξαπλώνετ’ εκεί

Που εβγήκ’ η μεγάλη

Tου Mπάιρον ψυχή.

Προβαίνει και κράζει

Tα έθνη σκιασμένα.

Kαι ω πείνα και φρίκη!

Δε σκούζει σκυλί!

Kαι η μέρα προβαίνει,

Tα νέφια συντρίβει

Nά, η νύχτα που βγαίνει

Kι’ αστέρι δεν κρύβει.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Β

Ι

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει

Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι’ η μάνα το ζηλεύει.

Tα μάτια η πείνα εμαύρισε, στα μάτια η μάνα μνέει

Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι;

Oπού συ μούγινες βαρύ κι’ ο Aγαρηνός το ξέρει.»

[Πατήστε στο βίντεο που ακολουθεί για ν' ακούσετε το μελοποιημένο απόσπασμα από το Ν.Ξυλούρη σε μουσική σύνθεση του Γ.Μαρκόπουλου. (Πριν κάποια χρόνια το ελληνικό τραγούδι ανθούσε. Καταξιωμένοι συνθέτες μελοποίησαν την ελληνική ποίηση και την έκαναν ευρύτερα γνωστή).]

    ΙΙ

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν καί γελούνε,

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,

και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,

π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,

έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μεσα στον άγριο κρίνο

το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκειά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη

η μαύρη πέτρα ολόχρυση καί το ξερό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:

«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτόν  της.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ

Ι

Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα,

κι αν στο κρυφό μυστήριο ζούν πάντα τα παιδιά σου

με λογισμό και μ' όνειρο, τι χάρ' έχουν τα μάτια,

τα μάτια τούτα, να σ' ιδούν μες στο πανέρμο δάσος,

που ξάφνου σου τριγύρισε τ' αθάνατα ποδάρια

(κοίτα) με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα τού Βαϊώνε!

Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα

ατάραχη σαν ουρανός μ' όλα τα κάλλη πόχει,

που μέρη τόσα φαίνονται καί μέρη 'ναι κρυμμένα!

Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν' ακούσω τη φωνή σου,

κι ευθύς εγώ τ' ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω;

Δόξα 'χ' η μαύρη πέτρα του καί το ξερό χορτάρι.

 ΙΙ

Έργα και λόγια, στοχασμοί, -στέκομαι και κυττάζω-,

Λούλουδα μύρια, Λούλουδα, ‘που κρύβουν το χορτάρι,

Κι άσπρα, γαλάζια, κόκκινα, καλούν χρυσό μελίσσι.

Εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.-

Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

και σα θολώσουν τα νερά, και τ' άστρα σαν πληθύνουν,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νούς, βόλι Τουρκιάς, τοπ' Άγγλου!

Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι,

κι αλιά, σε λίγο ξέσκεπα τα λίγα στήθια μένουν!

Αθάνατή 'σαι, που ποτέ, βροντή, δεν ήσυχάζεις;».

Στην πλώρη, που σκιρτά, γυρτός, τουτά 'π' ο ξένος ναύτης.

Δειλιάζουν γύρου τα νησιά, παρακαλούν καί κλαίνε,

και με λιβάνια δέχεται και φώτα τον καημό τους

ο σταυροθόλωτος ναός και το φτωχό ξωκλήσι.

Το μίσος όμως έβγαλε και ‘κείνο τη φωνή του

-Ψαρού, τ’ αγκίστρι, ‘π’ άφησες, αλλού να ‘ρίξεις  άμε.

VI

Ο πειρασμός

Έστησ' ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,

κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα,

και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους

ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.

Νερά καθάρια καί γλυκά, νερά χαριτωμένα,

χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,

και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,

κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,

τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.

Έξ αναβρύζει κι η ζωή σ' γή, σ' ουρανό, σε κυμα.

Αλλά στης λίμνης το νερό, π' ακίνητό 'ναι κι άσπρο,

ακίνητ' όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ' ως τον πάτο,

με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,

που 'χ' ευωδίσει τσ' ύπνους της μεσα στον άγριο κρίνο.

- «Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι 'δες;».

- «Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,

ουδ' όσο καν η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,

γύρου σε κάτι ατάραχο π' ασπρίζει μες στη λίμνη,

μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,

κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του!».

 .................