Δημιουργική και Δημιουργικότητα

Διάγουμε την εποχή της άνοιξης που συνδέεται άμεσα με την αναζωογόνηση, την αναγέννηση, τη δημιουργία, τη φρεσκάδα, το άνθος, το καινούργιο, την ομορφιά, το φως, τη πολυχρωμία, την αισιοδοξία, ……… στη φύση και στα όντα που βιώνουν μέσα σ’ αυτή και ως εκ τούτου και στον άνθρωπο.
Και μ’ αυτές τις σκέψεις, μου δόθηκε το ερέθισμα να πλησιάσω την βιβλιοθήκη μου και να ξαναδιαβάσω ένα βιβλίο σχετικό με τη Δημιουργική και τη Δημιουργικότητα του Δρ. Κώστα Γ. Μαγνήσαλη, του οποίου τις γνώσεις και τη διδασκαλία είχα τη τύχη να  γνωρίσω σε σεμινάριο που είχα παρακολουθήσει πριν αρκετά χρόνια  με θέμα : Καινοτομικές ιδέες και  αξιοποίηση τους.
Το άρθρο λοιπόν που ακολουθεί, περιέχει συνοπτικά αποσπάσματα  από το βιβλίο του: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ-ΘΕΩΡΙΑ & ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ.. ΕΚΔΟΣΕΙΣ «INTERBOOKS».



« Δημιουργική είναι από μια γενική θεώρηση η τεχνική ανάπτυξης της δημιουργικότητας και 

από μια ειδική θεώρηση μια νέα δυναμική διαδικασία συνδυασμού της γνώσης, της εμπειρίας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς για την παραγωγή νέων και πρωτότυπων ιδεών από άτομα ή ομάδες για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων…..
Δημιουργικότητα. Υπάρχουν πολλοί ορισμοί που προσδιορίζουν την έννοια της Δημιουργικότητας. Μεταξύ αυτών αναφέρουμε τους εξής: 
1. Δημιουργικότητα είναι η ικανότητα παραγωγής νέων πρωτότυπων και χρήσιμων ιδεών πάνω σε μια συνεχή βάση.

2. Δημιουργικότητα είναι κάτι περισσότερο από καθαρή φαντασία, συνίσταται σε μια μορφή φαντασίας αναπόσπαστα συνδεδεμένης με τις προθέσεις μας και τις προσπάθειες  μας.  Από τους παραπάνω ορισμούς αποδεικνύεται ότι η δημιουργικότητα είναι μια δράση, μια ενέργεια, μια κίνηση προς τα εμπρός.
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη ή την αποτελεσματικότητα τηςδημιουργικότητας. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι παράγοντες ηλικίας, φύλου, μόρφωσης και προσπάθειας. Ο παράγοντας «ηλικία» δεν παίζει σπουδαίο ρόλο στη δημιουργική φαντασία. Οι γυναίκες μπορεί να είναι το «ασθενές φύλο» σε σχέση με τη μυϊκή δύναμη των ανδρών, αλλά είναι το «ισχυρό φύλο» σε σχέση με τη φαντασία. Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες που έγιναν η μέση δημιουργική ικανότητα των γυναικών ξεπερνά εκείνη των ανδρών.(Η δημιουργική ικανότητα των γυναικών από εκείνη των ανδρών οφείλεται στη διαφορά της λειτουργίας του εγκεφάλου τους που είναι βιολογικά εγγενής και δεν είναι δυνατό ν’ αλλάξουν εξαιτίας πολιτιστικών παραγόντων. Η διαφορά είναι ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν το δεξιό μέρος του εγκεφάλου, της φαντασίας, της διαίσθησης και της σύνθεσης και οι άνδρες χρησιμοποιούν το αριστερό τμήμα της λογικής, των μαθηματικών και της ανάλυσης χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να ταυτίζουμε το κάθε ημισφαίριο του εγκεφάλου με ένα φύλο. Από παλιά αναφέρεται η εφευρετικότητα των γυναικών. Η λαϊκή σοφία λέει: «Αυτός έχει θηλυκό μυαλό» για ένα άτομο με υψηλό βαθμό δημιουργικότητας).
Ο παράγοντας  «μόρφωση» δεν είναι ζωτικός παράγοντας για τη δημιουργικότητα.
Ο παράγοντας «προσπάθεια», δηλαδή η με ζήλο και δραστηριότητα σωματική ή πνευματική επίτευξη κάποιου σκοπού είναι βασικής και αποφασιστικής σημασίας για τη δημιουργικότητα.

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
1. Ευμενείς παράγοντες: α. Το κατάλληλο περιβάλλον(εξωτερικό περιβάλλον με υλική υποδομή της ανάπτυξης της δημιουργικότητας και το εσωτερικό περιβάλλον που αφορά στις πνευματικές ικανότητες, στη ψυχολογική κατάσταση και στην επικοινωνία του κάθε ατόμου)
β. Το θάρρος και η ενθάρρυνση. Το θάρρος επιτρέπει ταχεία σύλληψη  ιδεών, ανάληψη κινδύνου, αντιμετώπιση κάθε δυσκολίας. Η ενθάρρυνση επιτυγχάνει ενίσχυση του θάρρους, ενίσχυση αυτοπεποίθησης, περιορισμό δειλίας, ενδυνάμωση της προσπάθειας, βελτίωση της προσπάθειας δημιουργικότητας.
γ. Η νεοποίηση. Είναι η κατάσταση εκείνη που δημιουργείται σε ορισμένα άτομα μιας κάποιας ηλικίας να συμπεριφέρνονται και να  σκέπτονται κατά νεανικό τρόπο και παρατηρείται συνήθως σε συγγραφείς, καλλιτέχνες, επιστήμονες, ποιητές.
δ. Άλλοι παράγοντες είναι η παρώθηση, ο ενθουσιασμός,, η δημιουργία ατμόσφαιρας οικειότητας, άμιλλας κ.λ.π.
2. Δυσμενείς παράγοντες: α. Η μαζικοποίηση. Ο άνθρωπος μέσα σ’ αυτή τη κοινωνία είναι έρμαιο των ανέμων της μαζικής παραγωγής και κατανάλωσης, της αστυφιλίας, της μαζικής επικοινωνίας, της μόδας κ.ά.
β. Η ειδίκευση. Η ειδίκευση δημιουργεί φόβους στη δημιουργικότητα επειδή τείνει να κάνει την εργασία αυτοσκοπό και επειδή τείνει να θέσει ψυχολογικά εμπόδια στα άτομα.
γ. Η λογική. Το έργο της είναι να μας βοηθήσει να σκεφτόμαστε καθαρά και αντικειμενικά, να εκφραζόμαστε με πληρότητα και κατάλληλα, να σκεφτόμαστε σωστά και να εκτιμούμε ορθά τις δηλώσεις και τα επιχειρήματα των άλλων. Όλες αυτές όμως οι ενέργειες περιορίζουν την παραγωγή ιδεών.
δ. Άλλοι παράγοντες είναι η παρεχόμενη σήμερα εκπαίδευση, οι σύγχρονες κοινωνικές διαρθρώσεις κ.λ.π.

Η ανάπτυξη  της ικανότητας του ατόμου για να δημιουργήσει γίνεται με ορισμένους τρόπους. Οι κυριότεροι είναι οι εξής: 

α. η εξάσκηση. Η παραγωγή ιδεών απαιτεί μια μεγάλη εξάσκηση και εργασία.
β. Η εμπειρία. Η ανάπτυξη της δημιουργικότητας έχει ανάγκη κι από την εμπειρία, δηλαδή το σύνολο των γνώσεων που αποκτούμε με την πείρα.
γ. Το παιχνίδι. Γενικά το παιχνίδι είναι ένας τρόπος ανάπτυξης της φαντασίας μας αν γίνει καλή επιλογή του παιχνιδιού και του τρόπου που παίζουμε.
δ. Η ανάγνωση. Είναι ένας άλλος τρόπος ανάπτυξης της φαντασίας αρκεί να γίνει κι εδώ καλή επιλογή.
Υπάρχουν όμως και ορισμένοι παράγοντες που είναι ανασταλτικοί στη δημιουργικότητα όπως:
α. Η κρίση. Ο μηχανισμός της σκέψης συνίσταται κυρίως από δυο στοιχεία: Από τη κριτική σκέψη και από τη δημιουργική σκέψη. Το κριτικό πνεύμα είναι αυτό που αναλύει, συγκρίνει τα πράγματα και το δημιουργικό πνεύμα είναι εκείνο το οποίο οραματίζεται, βλέπει μακριά, γεννάει ιδέες.
β. Οι προηγούμενες συνήθειες. Οι προηγούμενες συνήθειες συναντώνται και σαν κατεστημένο. Το κατεστημένο αυτό αποτελείται από τύπους  ιδεών και ενεργειών μέσα στις οποίες συνηθίζεται να κινείται ένα άτομο.
γ. Η δειλία. Πραγματικά και στον τομέα των ιδεών αυτοί που περιορίζουν ή απομακρύνουν την δειλία τους είναι εκείνοι που παράγουν τις πιο πρωτότυπες  ή καλλίτερες ιδέες.
δ. Η ποιότητα. Στη περίπτωση της παραγωγής ιδεών ισχύει η αρχή «εν τω πολλώ το ευ». Όσες περισσότερες ιδέες παράγουμε τόσο εύκολα μπορούμε να φτάσουμε στο σημείο της επιθυμητής ιδέας.
ε. Άλλοι ανασταλτικοί παράγοντες της δημιουργικότητας είναι ο κονφορμισμός, η αποθάρρυνση, η μη καταβολή προσπάθειας κ.λ.π. …………».


Αναρωτιέμαι, στη δύσκολη εποχή που ζούμε,  μήπως χρειάζεται να αναπτύξουμε την δημιουργικότητα μας για να δώσουμε τις λύσεις σε προσωπικά και γενικά προβλήματα; Να παράγουμε ιδέες που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο; Θάρρος, φαντασία, προσπάθεια και «θηλυκό μυαλό» χρειάζεται!