Μια πολύ ξεχωριστή μάχη τον Αύγουστο του 1821 που έμεινε ονομαστή λόγω της γράνας (τάφρου) που κατασκευάστηκε βάσει στρατηγικού σχεδίου του Κολοκοτρώνη στα περίχωρα της Τρίπολης για να αντιμετωπιστούν τα στρατιωτικά σώματα των Τούρκων που εξορμούσαν από τα φρούριο της Τρίπολης στις γύρω περιοχές σκοτώνοντας και αρπάζοντας τα πάντα από τα χέρια των κατοίκων.
Η μάχη ήταν νικηφόρα για τους Έλληνες, ενίσχυσε την πολιορκία της Τριπολιτσάς και οδήγησε στην κατάληψη της από τους Έλληνες ένα μήνα μετά.
Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης αφηγείται στ’ απομνημονεύματα του:
“...Μια ημέρα έμαθα από έναν Έλληνα ότι ο Κιαμίλμπεης ετοιμάζεται...να υπάγη εις την Κόρινθο και έμελλε ν’ απεράση από το Μύτικα……
Ο Νταγρές με 200 ανθρώπους ήτον εις τα Τσιπιανά και εις ταις ράχαις. Τότε τους έρρηξαν μερικά τουφέκια. Εκατέβηκαν και αυτοί, και τους επήρα και επήγα εις το χωρίον Λουκά. Έπειτα επήρα τους 200 του Νταγρέ και τους έβαλα εις το Μύτικα αντίκρυ εις την Καπνίστρα και έφκειασαν ταμπούρια. Κυττάζω την γην, και ήτον εύκολο να σκαφθή από του Μύτικα έως εις την πέρα μεριά της Καπνίστρας, όπου άφηκα τους στρατιώτας του Νταγρέ. Ήτον μακριά ένα μίλι, και το μισό ήτον γράνες αμπελιών. Τους λέγω: “Να φτειάσωμε μία γράνα εδώ”.
Τότε έγραψα μία διαταγή εις τα Τριπολιτσιώτικα χωριά, να μαζωχτούν 70 έως 200 και να σκάψουν μία γράνα(χαντάκι), και να ρήχνουν το χώμα κατά τη Τριπολιτσά, επειδή δεν ήλπιζα ότι θα περάσουν την άλλη μεριά της γράνας. Και εις τρεις την έφτειασαν, την επήγαν έως τα ταμπούρια και την άφησαν 700 βήματα έως την ρίζα του βουνού, οπού είχαν τα ταμπούρια. Το άφημα αυτό έγεινε προς όφελος των Ελλήνων.
Ο Κεχαγιάς εις τρεις τέσσερες ημέραις με 6000 στράτευμα εβγήκε και επήγε κατά τα Δολιανά και γυρίζει έπειτα και πλακώνει τον Νταγρέ, και το χαλάν αυτό το ορδί. Του εσκότωσαν 27 και 20 λαβωμένους. Οι Τούρκοι δεν είδαν την γράνα, διατί ήτον νύκτα, μόνο είδαν την άκρην και είπαν: “Οι Γκιαούριδες σύνορα κάμνουν, μοιράζουν την γην”.
Ο Νταγρές(φωτο) εκλείσθη εις μία σπηλιά με τέσσερους. Ευθύς σαν ήκουσα τα τουφέκια, εκατάλαβα ότι εκτύπησαν τον Νταγρέ και εκίνησα. Ειδοποίησα όλα τα ορδιά τα Καρυτινά να τραβούν κοντά μου, και εγώ εβγήκα με τον αϊουτάντε μου Φωτάκο εις το Χωματοβούνι, καρσί (αντίκρυ) ‘ς το Μύτικα, και μια τρακοσαριά, οι ογληγορότεροι, τους έστειλα να πιάσουν την γράνα και να πάνε εις βοήθεια του Νταγρέ. Επέρασαν αυτοί από κοντά, ήλθαν άλλοι 200 τους έστειλα και αυτούς, και ήλθαν Καρυτινοί 1000.
Οι Τούρκοι οπού είχαν μείνη ‘ς την Τριπολιτσά, εβγήκαν κ’ επολεμούσαν δια να εμποδίσουν τους Έλληνας να έλθουν εις βοήθειαν. Οι στρατιώταις οπού είχα στείλη εκτύπησαν τους Τούρκους αποπάνω, και τους ετσάκισαν, και εγλύτωσαν τον Νταγρέ. Το μεγαλήτερο μέρος του τουρκικού στρατεύματος ευρίσκετο εις του Λουκά το χωριό, και εφόρτωναν 600 φορτώματα ζωοτροφίας.
Ο Κεχαϊάς έστειλε 300 καβαλλαραίους δια να περάσουν την γράνα. Τους εβάρεσαν οι εδικοί μας, και έπειτα τους άνοιξαν οι εδικοί μας και επέρασαν οι 300 Τούρκοι, εσκότωσαν 5, λαβωμένοι 10, 15 άλογα. Εγώ εδυνάμωσα τους Έλληνας. Τότε ξεκινά ο Κεχαϊάς 1000. Οι Έλληνες εδιαμοιράσθηκαν πλάτη με πλάτη, και ημείς εκτυπούσαμε τους Τούρκους οπού ήτον από το ένα μέρος και τους Τούρκους από το άλλο μέρος. Τους εκτύπησαν τους 1000. Εσκότωσαν μια πενηνταριά απ’ αυτούς, και πολλοί λαβωμένοι, και πολλά άλογα. Έπειτα ήλθε και το μεγάλο σώμα των Τουρκών με τα φορτώματα έως εξακόσια μουλάρια και άλογα με τους πεζούς και καβαλλαραίους. Τα φορτώματα τα είχαν εις την άκρη.
Οι Έλληνες οπού είχα στείλη εις βοήθειαν του Νταγρέ, τους έφερναν πολεμώντας αποπίσω κατάκαμπα. Κάμνει γιουρούσι και η περασμένη καβαλλαριά και η απέραστη. Σκοτώνουν 80 καβαλλαραίους, και όλα τα φορτώματα μένουν εις την εξουσία των Ελλήνων. Οι Έλληνες εδόθησαν εις τα λάφυρα, και εγλύτωσαν οι Τούρκοι, διότι δεν τους επήραν κυνηγώντας.
Επάσχισα με το σπαθί, με ταις κολακείαις δια να τους κινήσω, πλην δεν άκουαν, και έτσι εγλύτωσαν οι Τούρκοι. Εις αυτόν τον πόλεμον Τούρκοι ήσαν 6000, οι περισσότεροι καβαλλαραίοι, Έλληνες ήσαν 1000, όλοι Καρυτινοί. Ελαβώθη ο αδελφός του Κεχαϊάμπεη, Έλληνες δύο μόνον εσκοτώθησαν και δύο τρεις λαβωμένοι.
Οι Τούρκοι πλέον δεν εβγήκαν από τα τείχη της Τριπολιτσάς, ήτον η ύστερη τους φορά. Επολεμούσαν από τα τείχη, απελπίσθησαν δια να εύρουν πλέον ζωοτροφίας. Εις τας δέκα, δεκαπέντε Αυγούστου έγεινε αυτός ο πόλεμος. Ένας μήνας πριν να παρθή η Τριπολιτσά. “
Ο Φωτάκος, μεταξύ άλλων, αναφέρει για τη μάχη της Γράνας:
“…..Το πρώτον σώμα των Τούρκων, το οποίον επέρασε την Γράνα, εσταμάτησεν ολίγον ξέμακρα αυτής και ηθέλησε να γυρίση προς βοήθειαν του δευτέρου σώματος. Τότε ο αρχηγός με διέταξε να πάγω και να βάλλω τους στρατιώτας της Γράνας πλάτη με πλάτη, και ο ένας στρατιώτης κάθε σειράς να τουφεκά και ο σιμά του όχι (Εδώ εφήρμωσεν εις τους ατάκτους ευθύς ο αρχηγός το δίζυγον πυρ).
Ώρμησε λοιπόν π΄σω το πρώτον σώμα να διασπάση την γραμμήν και τα δύο σώματα έβαλαν τότε τους στρατιώτας μέσα σε δύο φωτιαίς και μετά βίας κατώρθωσε να περάση και το δεύτερον σώμα. Ευθύς ο αρχηγός στέλνει κατ’ αυτών άλλους στρατιώτας, οι οποίοι τους εκυνήγησαν εξοπίσω, τους απομάκρυναν από την Γράνα κατά την Τριπολιτσάν και εκρύφθησαν εις ταις εκεί πέτραις, όπου καβαλαρία δεν ημπορούσε να τους βλάψη…..
...Τότε οι Τούρκοι (τρία σώματα) βλέποντες τον μέγαν κίνδυνον ενώθησαν εις ένα σώμα κατά τον ακόλουθον τρόπον. Εις την μέσην έβαλαν όλους τους πεζούς, και απ’ έξω από αυτούς εμβήκαν οι καβαλαραίοι, οι οποίοι καθ’ ένας ετράβα φορτωμένα ζώα*, και ούτως όλοι μαζί ως ένα σώμα εκινούντο και ήρχοντο να περάσουν την Γράναν.
Το σώμα αυτό το εδιοίκει ο αδελφός του Κεχαγιάμπεη, ο οποίος εις αυτήν την περίστασιν έδειξε πολλήν στρατηγικήν ικανότητα.
Επλησίασεν λοιπόν το Τουρκικόν σώμα την Γράνα, καθώς ήρχετο και δεν εφαίνετο τίποτε άλλο παρά ζώα φορτωμένα με δεμάτια σιτάρι, κριθάρι, βούτυρον, τυρί και ό,τι άλλο είχαν πάρει λάφυρον, εδοκίμασαν τότε ούτω να περάσουν, αλλά δεν εμπόρεσαν, διότι οι Έλληνες τους επερικύκλωσαν ολοτρόγυρα και οι Τούρκοι εβιάσθηκαν να ανοίξουν και άφησαν όλα τα φορτηγά ζώα καθώς ήταν φορτωμένα έμπροσθεν της Γράνας.
Οι καβαλαραίοι τουφεκιζόμενοι και τουφεκίζοντες τους Έλληνας επήδησαν την Γράναν και έτρεξαν να πάγουν εις την Τριπολιτσά. Όταν επερνούσαν αυτήν το άλογον του διοικητού έφαγεν επτά λαβωματιαίς και έπεσεν ολίγον ξέμακρα της Γράνας, και ο ίδιος ο διοικητής επληγώθη εις το μερί και πηγαινάμενος εις την Τριπολιτσάν, ως εμάθαμεν ύστερα, απέθανεν.
Οι δε πεζοί Τούρκοι, αφού και αυτοί ήλθαν να περάσουν την Γράναν, επιάσθηκαν με τους Έλληνας χέρια με χέρια, άνθρωπος με άνθρωπον, και όποιος εδύνατο τον άλλον τον εσκότωνεν……
...Ούτως έγεινεν ο περίφημος πόλεμος της Γράνας χωρίς φθοράν των Ελλήνων, διότι δύο εσκοτώθησαν και 5-6 ελαβώθησαν, εκτός των 30 σκοτωμένων από το σώμα του δαγρέ εις άλλην θέσιν, εις την σπηλιά και εις το ταμπούρι του. Τούρκοι όμως έπεσαν υπέρ τους 400 και ελαβώθησαν αρκετοί και πολλά άλογα της καβάλας, από τα οποία πολλά ευρήκαμεν με πληγαίς των λαβωματιών, όταν επήραμεν την Τριπολιτσάν. Έκτοτε πλέον οι Τούρκοι δεν εδυνήθησαν να έβγουν από την Τριπολιτσάν. Ο πόλεμος λοιπόν της Γράνας αυτά έφερε και ετάχυνε την πτώσιν του φρουρίου.
Όταν επήγεν ο αρχηγός πίσω στην καλύβαν του εις τον Άγιον Βλάσσην ο πρίγγιψ Δημήτριος Υψηλάντης του έστειλεν έγγραφον επαινετικόν δια την καλήν διοίκησιν του πολέμου. Δι αυτού ευχαριστούσε και τους άλλους καπεταναίους, και ότι δια τας χήρας των φονευθέντων θέλει εισάξει νόμον να τρέφωνται και αυταί και τα παιδία τους από την πατρίδα!”
* “….....οι πεζοί (Τούρκοι) εκαβάλικαν το βουνόν και εβγήκαν ανακέφαλα του χωρίου Λουκά, επάνω εις τα βουνά δια να εύρουν γηδοπρόβατα και γελάδια και ό,τι είχαν κρυμμένον οι Έλληνες. Έψαξαν όλον τον τόπον και ηύραν βούτυρο, τυρί και γεννήματα, η δε καβαλαρία και πολλοί πεζοί επήγαιναν εις τα χωρία Λουκά, Τσιπιανά, Σάγκα, Πικέρνι και λοιπά, εσύναξαν γεννήματα, δεμάτια σκουτιά(ενδύματα), και ό,τι άλλο ηύραν και εφόρτωσαν έως 1000 ζώα…..”.
“……...Ο κάμπος όλης της Τριπολιτσάς ήτον σπαρμένος από τους Έλληνας, και οι Τούρκοι, επειδή ημείς δεν είχαμεν καβαλαρίαν, τον είχαν εις την εξουσίαν τους, έβαλαν και τον εθέρισαν και τον καρπόν και το άχερον τα εκουβάλησαν μέσα εις την πόλιν……."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου