Οι μάχες Δολιανών και Βερβένων

Οι μάχες των Δολιανών και Βερβένων στις 18 Μαϊου 1821 απετέλεσαν μαζί με την ένδοξη μάχη του Βαλτετσίου που προηγήθηκε, τις σημαντικότερες μάχες που τόνωσαν το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων και τους οδήγησαν πιο κοντά στην Τριπολιτσά, το ισχυρό κέντρο της τουρκικής κυριαρχίας του Μωριά.  

Αναδεικνύεται ο μεγάλος ήρωας Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς που πήρε το προσωνύμιο Τουρκοφάγος.

Ο Κολοκοτρώνης περιγράφει στ’ “Απομνημονεύματα” του (συγγρ. Γ. Τερτσέτης):

“...Μετά τη μάχη του Βαλτετζιού οι Καρυτινοί επέστρεψαν εις τας θέσεις των Χρυσοβίτζι και Πιάνα, και οι επίλοιποι εστάθηκαν εις το Βαλτέτζι...
η Μπουμπουλίνα, ο Τζόκρης και ο Στάϊκος  μ’ έγραψαν να τους στείλω βοήθεια και έναν Αρχηγό, και τους έστειλα τον Νικήτα με 50 από το ορδί του Χρυσοβιτζιού, 50 από το ορδί του Βαλτετζιού και 50 από το ορδί των Βερβένων, και έτζι επήγε εις τα Δολιανά, δια να πάρη και τους 50 από τα Βέρβενα, εκοιμήθηκε το βράδυ εκεί (Κωνσταντής Αλεξανδρόπουλος ήτον ο Αρχηγός των 50 Στεμνιτζιώτης).

Οι Τούρκοι έκαμαν Συνέλευσι εις την Τριπολιτζά. Οι Μυστριώτες και Μπαρδουνιώτες επρόβαλαν: ωσάν δεν έκαμαν τίποτε εις το Βαλτέτζι να πάνε να χαλάσουν το ορδί οπού είναι εις τα Βέρβενα, και απεκεί να τραβίξουν δια τον Μιστρά. Έτζι εδέχθησαν οι Τούρκοι την γνώμην αυτήν, και εκίνησαν και επήγαν εις τα Δολιανά, δια να περάσουν να βαρέσουν το ορδί το εδικόν μας εις τα Βέρβενα. 

 

Ο Νικήτας μόλις είχε εύγει ένα κάρτο μακρυά από τα Δολιανά, και του είπαν: Τούρκοι έρχονται….....Και αυτός γυρίζει οπίσω και πιάνει το χωριό, και τον έκλεισαν μέσα οι Τούρκοι, άλλοι έκλεισαν τον Νικήτα και άλλοι εστράτευσαν δια τα Βέρβενα. Των Βερβένων το ορδί τους εκαρτέρεψε, και με πρώτη φωτιά εσκότωσαν ενα μπαϊραχτάρη, και οι Τούρκοι εφοβήθηκαν και ετράπησαν εις φυγήν. Το ορδί των Βερβένων τους επήρε από κοντά. Αφού εζύγωσαν κοντά εις τα Δολιανά ετζάκισαν και οι Τούρκοι οπού πολιορκούσαν τον Νικήτα, και έτζι εβγήκε κ’ ο Νικήτας με τους ανθρώπους του, και τους εκατέβασαν έως εις τον Κάμπον κυνηγώντας. Επήραν 2 κανόνια, 70 σκοτωμένοι, και έτζι εμούδιασαν οι Τούρκοι και δεν εβγήκαν άλλη φορά δια εκστρατείαν(Μάϊος)...” (ορδί=στρατόπεδο)

Ο Φωτάκος γράφει σχετικά:

“ …..Ο  Νικήτας εβγήκεν από τα Δολιανά και επήρε τον δρόμον του Άργους , αλλά…...ευθύς εγύρισε και εκλείσθη εις τα σπίτια με τους στρατιώτας του και με τους Δολιανίτας υπό τους καπεταναίους Μητρομάραν Αθανασίου, Ηλίαν Κωνσταντόπουλον ή Λιάπην και τους ευρεθέντας εκεί έως 100 Αγιοπετρίτας με τον Θεόδωρον Αντωνάκην, Θεόδωρον Πολίτην και Αναγνώστην Προεστάκην και άλλους, αλλ’ όλοι οι κλεισμένοι εις τα σπίτια στρατιώται  ήσαν κοντά 300. Άρχισεν ο πόλεμος από τους Τούρκους κατά των κλεισμένων, τα σπίτια όπου επίασαν όλα ήσαν έως 13, και ο μεν Νικήτας επίασε το σπίτι του Χριστοφίλη, η δε σημαία του ήτον με τους κλεισμένους εις το σπίτι του Καραμήτρου και εκεί έβαλαν οι Τούρκοι και τα κανόνια, διότι ενόμιζαν ότι εκεί ήτον ο καπετάνιος. Εβάρεσαν ταις πόρταις με τα κανόνια και ταις ετρύπησαν, αλλ’ από μέσα ταις είχον κτίσει με πέτραις. Και από εκεί από μιαν τρύπαν εσημάδευσεν ένας βαρβιτσιώτης τον τοπτσίμαση και τον εσκότωσε. Καθώς το έμαθε τούτο ο Κεχαγιάμπεης...ελυπήθη και διέταξε και έπαυσαν να ρίχνουν τα κανόνια. 

….Βλέποντας οι εδικοί μας ότι οι εχθροί κοντεύουν να φθάσουν εις τα Βέρβαινα επήγαν κατ’ αυτών ένα σώμα έως 500 με τον Γιατράκον, αλλά δεν εμπόρεσαν να βαστάξουν και εγύρισαν πίσω, και τότε εβγήκαν και όλοι οι ταμπουρωμένοι εις τα σπίτια των Βερβαίνων και άρχισεν ο πόλεμος εις τα γερά…..
...εδώ έχασαν οι Τούρκοι σκοτωμένους υπέρ τους διακοσίους και κάμποσοι ελαβώθησαν, από δε τους εδικούς μας εφονεύθησαν εις τα Δολιανά ο Αναγνώστης Ρόρης και άλλοι ολίγοι.

Η μάχη αύτη είναι πολύ σημαντική, διότι προτού είχε γείνει η μάχη του Βαλτετσίου, και έπειτα από αυτάς τας μάχας έλαβαν οι Έλληνες  τόλμην μεγάλην να μη φοβούνται πλέον τους Τούρκους, και άρχισαν να ερωτούν που είναι οι Τούρκοι, όχι σαν πρώτα όπου έλεγαν έρχονται οι Τούρκοι και έφευγαν. Πολλαίς φοραίς εκυνήγησαν  τα Ελληνικά στρατεύματα και πολλαίς καπόταις έχασαν οι Έλληνες έως να συνειθίσουν να πέρνουν των Τούρκων ταις καπόταις”. (καπότες=μάλλινες κάπες)

Σημείωση: Τα κείμενα είναι τα αυθεντικά, με την ορθογραφία των συγγραφέων.

Ο δε Αμβρόσιος Φραντζής γράφει:

“….ο δε ατρόμητος Τουρκοφάγος Νικηταράς, πριν ή φθάσωσιν οι εχθροί, τοποθετήσας στρατηγηματικώς τους υπ’ αυτόν 120 Έλληνας εις αλληλενδέτους των Δολιανών οικίας, με την συνήθη γενναιότητα του τοις έδωκε λόγους μετά μεγίστης εμψυχώσεως και ενθουσιασμού, λέγων εις αυτούς ότι, εάν ήναι τω όντι απόγονοι των Ελλήνων, να μη δειλιάσωσιν, αλλά να μένωσι σταθεροί, καθότι ο Θεός απέστειλε τους εχθρούς δια ν’ αποκτήσωσιν οι Έλληνες όπλα, χρήματι, και ίππους δια να ιππεύουν, και άλλα τοιαύτα…..”