Η κατάσταση μετά την διάλυση του στρατοπέδου Καρύταινας(31/3-1/4/1821)

"Βγαίνοντας" ο Μάρτης του 1821. Ας δούμε τις λεπτομέρειες και ας κατανοήσουμε πως το "Εικοσιένα" ήταν ένα θαύμα. 

Παρά το ότι είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες Έλληνες στην Καρύταινα, παρά το ότι έδωσαν νικηφόρα μάχη, μπροστά στην επέλαση του τούρκικου στρατού διαλύθηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις, γιατί δεν είχαν εφόδια, δεν είχαν οργάνωση στρατιωτική, δεν ήταν εμπειροπόλεμοι.

 

Ο Κολοκοτρώνης και άλλοι οπλαρχηγοί, ακολουθώντας το δρόμο για Μοναστήρι Προδρόμου, Στεμνίτσα, Χρυσοβίτσι, στο τέλος έμεινε μόνος με τ’ αλογό του και κατέφυγε στην Παναγία στο Χρυσοβίτσι, να προσευχηθεί και να πάρει δύναμη.

Από τα γραφόμενα του Αμβροσίου Φραντζή:

“….μετά την διάλυσιν και τον φρικτόν εκείνον διασκορπισμόν των συναθροισθέντων εις τους πρόποδας της πόλεως Καρυταίνης 7000 περίπου Ελλήνων……..διελύθησαν ως εκ τούτου και τα εις Μπέτζι και Ρένεσι δύο προρρηθέντα υπό τας οδηγίας των Πλαπουταίων και Δελιγιανναίων διατελούντα σώματα στρατιωτικά, έμειναν δε ολίγοι εις το Μπέτζι και Ρένεσι εκ των δύο αυτών σωμάτων.
 Μετ’ ολίγας δε ημέρας πάλιν συνήχθησαν εις τρία σώματα, το μεν εν συκείμενον από 600, υπό την οδηγίαν του Πλαπούτα, όστις μεταβάς με αυτό εις την πολιορκίαν της Τριπολιτσάς συνηνώθη μετά του  με το σώμα του Θ. Κολοκοτρώνη, το δε, συγκείμενον από 800  Καρυτινούς, Φαναρίτας, και από εν μέρος Αρκαδινών υπό την οδηγίαν του Γεωργάκη Πλαπούτα, ομού με το υπό την οδηγίαν του Δ.Δελιγιάννη, συγκείμενον από 400, και συνενωθέντα εις εν (την 20 Απριλίου) ετοποθετήθησαν εις την θεσιν την καλουμένην Συκιάν, δυο ώρας απέχουσαν του Λάλα, όπου και εσύστησαν τακτικώς την του Λάλα πολιορκίαν”. 

 

 

Στεμνίτσα Γορτυνίας

Ο Κολοκοτρώνης αφηγείται:
“...Την ομιλίαν οπού είπα με άκουσαν εκείνοι οπου ήτον εις το γεφύρι. Ήτον μια ώρα νύκτα περασμένη και σκοτάδι και τους λεγω:- έκαμα το σταυρό μου-” Όσοι αγαπάτε την Πατρίδα, ελάτε κοντά μου”.  Εκίνησα, με ακολουθούν 200, και ο Αναγνωσταράς και ο Μπούρας από τους Κωνσταντίνους, και είχα να περάσω εις ένα μονοπάτι είκοσι χρόνους. Ίσα εις το μοναστήρι εις τον  Άγιο Γιάννη απάντησα τους Στεμνιτσιώτας και ήφερναν ταις φαμίλιαις τους να κλεισθούν εις το μοναστήρι του Αγιάννη, τους λέγω: “Που πάτε, Στεμνιτσιώταις; Βιαζόμεθα ….. -Ελάτε κοντά, εγώ είμαι καλός να απαντήσω τους Τούρκους”. Ανέβηκα εις την Στεμνίτσα, μακρά από το Μοναστήρι μια ώρα. Έβαλα ντελάλη ότι να μην σεισθή από μέσα κανένας. Με έμαθαν ότι ημουν εις την Στεμνίτσα ο Φλέσσας και ο μπεϊζαντές (Ηλίας Μαυρομιχάλης) και ήλθαν και με ηύραν. Την αυγήν ξημέρωσε οπού ξημέρωσε τους είπα ότι: “Να πάμε να πιάσωμε τη Λαγκάδα, ο Τούρκοι θ’ απεράσουν από εκεί, να τους βαρέσωμεν”. Και κοντά εις την Λαγκάδα είναι ενα χωρίον Χρυσοβίτσι, και ετράβηξα με τους 300. στο δρόμο εκρύφτηκαν οι Έλληνες , 100 τους έφαγε το φεγγάρι, ώστε να πάμε στο Χρυσοβίτσι. 

 

Τότενες τα χωριά τα Βλαχοχώρια έλειπαν στα χειμαδιά και δεν ήτον άνθρωποι. Ηύραμε έναν άνθρωπον, τον ερωτήσαμεν, αν οι Τούρκοι επέρασαν από την Λαγκάδα και μας είπε, ότι: “Χθες επέρασαν 17 νομάτοι, και επήγαιναν πέντε-έξη χιλιάδες πρόβατα και δεν ευρέθηκε άνθρωπος να τους τουφεκίση”.
Ο Νικηταράς που ήταν εις το Φραγκόβρυσο εκτύπησε τους πολλούς, επήρε ζωντανά, εσκότωσε πέντε-εξη ανθρώπους,  και οι Τούρκοι ετραβήχτηκαν όλοι εις την Τροπολιτσά. Την αυγήν με τα ξημερώματα μου λέγουν: “Τι να κάνουμε εδώ; Να αναχωρήσωμε, να πάμε εις το Λεοντάρι, να συνάξουμε στρατεύματα, να ιδούμε τι απογίνεται εκείνος ο κόσμος”, και χίλιαις αφορμαίς. Εγώ τους είπα: “ δεν έρχομαι, κάθομαι εις τούτα τα βουνά που με γνωρίζουν τα πουλιά και με τρων καλύτερα, γειτονικά”. Δεν είχα άνθρωπο εδικό μου, επαρχιώτη μου, ένα άλογο είχα.

 

Ο Αναγνωσταράς, Μπεϊζαντές, Μπούρας πάνε στο Λεοντάρι,έμεινα μόνος μου με το άλογο μου εις το Χρυσοβίτσι. Γυρίζει ο Φλέσσας και λέγει ενός παιδιού: “Μείνε μαζύ του μην τον φάνε τίποτες λύκοι”.
Έκατσα εως που εσκαπέτισαν τα μπαϊράκια τους, απέ κατέβηκα κάτου, ήτον μια εκκλησία εις τον δρόμον (η Παναγία στο Χρυσοβίτσι), και το καθησιό μου ήτον οπού έκλαιγα την Ελλάς: “Παναγία μου βοήθησε και τούτην την φορά τους Έλληνας δια να εμψυχωθούν!” και επήραν ένα δρόμο κατά την Πιάνα. 

 

 

"Ο Κολοκοτρώνης προσευχόμενος"-έργο του Καρλ Κράτσαϊζεν

 Εις τον δρόμον απάντησα τον ξάδελφον μου Αντώνιον του Αναστάση κολοκοτρώνη με εφτά ανηψίδια μου, εγινήκαμε εννιά και το άλογο μου δέκα, εγώ ήμουν και χωρίς τουφέκι. Εις την Πιάνα δεν ήτον κανείς, με λέγει ο Αντώνης Κολοκοτρώνης, ούτε εις την Αλωνίσταινα, -φευγάτοι. 

Έρηξα εις την Αλωνίσταινα, με εγνώρισαν, εκατέβηκαν καμμιά εικοσαριά, τους έκαμα όλους πεζοδρόμους. Έστειλα εις όλα τα χωριά να κάμω ορδί. Σε τρεις ημέρες έμασα 300 και έρηξα το ορδί μου εις την Πιάνα, αγνάντια εις την Τριπολιτσά τρεις ώραις”.