Από τον Φωτάκο- Η μάχη της Καρύταινας

Μαθαίνουμε λεπτομέρειες  του αγώνα από τα ίδια τα λόγια των πρωταγωνιστών, που μας δίνουν την περιγραφή εκείνων των ημερών,  τα πολεμικά γεγονότα, την έλλειψη εφοδίων, την σκληρή πραγματικότητα του πολέμου, αλλά και την ανθρώπινη πλευρά με τις αδυναμίες, τους φόβους, την αλληλεγγύη, την απειρία, την στέρηση.
Ο πόλεμος ήταν μονόδρομος προκειμένου να αποκτήσουν την ελευθερία τους και δεν είναι σωστό να αξιολογούμε  τα γεγονότα με σημερινά κριτήρια και σύμφωνα με τις τωρινές συνθήκες. Ήταν εντελώς άλλη εποχή. 

Ο υπασπιστής και γραμματικός του Κολοκοτρώνη, Φωτάκος περιγράφει τη μάχη της Καρύταινας (αποσπάσματα)

“...την αυγήν της 28 Μαρτίου άνοιξεν ο πόλεμος και από μπροστά τους εκτύπα ο Κολοκοτρώνης και τους εμπόδιζε τον δρόμον των και από πίσω ο Τσανέτος Χριστόπουλος με τους Ανδριτσάνους και λοιπούς επαρχιώτας του Φαναρίου…...και ο καφεντζής από Λιοδώρα και τους εκτύπα και αυτός από το πισινόν μέρος...…
Οι Τούρκοι λοιπόν πέρασαν τον Άγιον Θανάση με πόλεμον, εσκοτώθηκαν αρκετοί…..
σκοπεύοντες να περάσουν από το γεφύρι της Καρύταινας…...ωπισθοδρόμησαν και επέρασαν
μέσα από τον ποταμόν Ρουφιά….όταν επροσπάθουν να περάσουν τους εκτύπησαν οι Έλληνες γερά και μάλιστα ο Δ.Πλαπούτας. (Τότε ο Δημ.Πλαπούτας όταν ανέβαινε του Αντώνη τον Μύλον απόστασιν από τους πόνους της λαβωματιάς όπου είχεν εις το πόδι. Ο δε Τσανέτος Χριστόπουλος του έδωκεν ένα άλογον από τα λάφυρα και εβγήκε τον ανήφορον εις την θέσιν Άγιον Θανάση.)

 

Την αυτήν ημέραν ματά τον πόλεμον έγραψε ο Κολοκοτρώνης εις τον Τσανέτο Χριστόπουλον το ακολουθο γράμμα:
“Φίλτατε Κύριε Τσανέτο
Έλαβον  τον τεσκερέ σου και είδον, εκάματε καλά όπου επιάσατε αυτό το μέρος και ημείς εδώ κουσούρι δεν κάνομεν, φόβον από Τριπολιτσάν δεν έχομεν. Έμαθα ότι έχετε βολίμι και δια τούτο δια νυκτός να  μας ξημερώσετε τριακοσίας οκάδας βολίμι, και από εδώ σα ςστέλνομεν μπαρούτη και γίνεται οικονομία και εις τα δύο μέρη και περιμένω το βολίμι.
Τη 28 Μαρτίου 1821 Καρύταινα
Θεοδωράκης  Κολοκοτρώνης

(Εκ τούτου του γράμματος μανθάνομεν ότι ο Κολοκοτρώνης την 28, όταν επολέμησε, δεν είχε μολύβι και δια ταύτα είχε τραβηχτή κατα το βουνόν Κουρουνιού και είχεν αφήσεις τους Τούρκους να περάσουν, και ακόμα πως άρχισεν η επανάστασις μας χωρίς  καμμίαν γενικήν πρόβλεψιν, και ότι οι αρχηγοί της επαναστάσεως εδάνειζαν ο ένας τον άλλον μπαρούτη, μολύβι και άλλα αναγκαία του πολέμου) “.

“….αυτός  ήτον ο πρώτος πόλεμος όπου εσυνάχθησαν τόσοι πολλοί Έλληνες στρατιώται.
Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν χωρίς άρματα και άλλοι είχαν μαχαίρας, άλλοι σουγλιά, και αι σημαίαι των περισσοτέρων ήταν τσεμπέραις των γυναικών των. Ερωτούσαν οι απλοί Έλληνες τότε ο ένας τον άλλον τι εμαζώχθημεν εδώ και τι θα κάμωμεν. Οι δε καπεταναίοι τους έλεγαν ότι εμαζώχθημεν να σκοτώσωμεν τους Τούρκους δια να ελευθερωθώμεν.
Εδώ εβλέπαμεν την μεγαλυτέραν προθυμίαν του λαού. Και αι γυναίκες αι ίδιαι ήρχοντο φορτωμέναις και έφερναν και τα ζώα των φορτωμένα κρέατα, κρασία, ψωμία, και άλλας τροφάς δια να φάγουν οι άνδρες των και οι λοιποί στρατιώται, το δε στρατόπεδον ωμοίαζεν εις αυτήν την περίστασιν χωρικό πανηγύρι…. ”

“...Αφού επέρασαν ούτω δύο ημέραι την 31 Μαρτίου μετά το γεύμα βλέπομεν έξαφνα καπνόν πολύν…...και ευθύς Τούρκοι καβαλαραίοι και πεζοί περί τας τρεις χιλιάδες εφάνηκαν εμπροστά μας και μας επήραν ταις πλάταις….

 

 Οι Μεσσήνιοι και οι Μανιάται έκαμναν κάτω κατά τον ποταμόν…...ο Φλέσσας και οι λοιποί καπεταναίοι ετράβηξαν κατά την Στεμνίτσαν….ο Κολοκοτρώνης την νύκτα επήγεν εις την Στεμνίτσαν. ….Ούτως έγινε το σκόρπισμα του στρατοπέδου...

 

....κατά το μέρος του Φραγκοβρύσου ήτον ο Νικήτας με μερικούς Λεονταρίτας, ο Ηλίας Φλέσας και ο Κωσταντής Μαυρομιχάλης, και Σταυριανός Καπετανάκης με τους Μανιάτας και καμπόσους Μιστριώτας και τους ετουφέκισαν ξέμακρα.